30 Μαΐ 2008

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ. Tου κ. Κώστα Δαμιανίδη


Στις 16 Μαρτίου του 2005 ο Πολιτιστικός Όμιλος «Οι φίλοι των Παραδοσιακών Σκαφών» έδωσε μια συνέντευξη τύπου για τους στόχους και τις επιδιώξεις του Ομίλου. Αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι δεν μπορούν να βρεθούν άλλοι τρόποι περιορισμού της αλιείας και γι' αυτό θα πρέπει να ξεχαρβαλώνονται τα παραδοσιακά σκαριά.
Μια διεστραμμένο σύλληψη από τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών υλοποιείται σε όλες τις χώρες
της Κοινότητας και δυστυχώς έχει κατά πάσα πιθανότητα τα πιο επώδυνα αποτελέσματα στην Ελλάδα.
Γιατί εδώ τα δύο κυριότερα χαρακτηριστικά του αλιευτικού μας στόλου ήταν, και ίσως είναι ακόμη, η παλαιότητα και το μικρό μέγεθος των καϊκιών. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά είναι ακριβώς αυτά που έχουν μπει και στο στόχαστρο της κοινοτικής πολιτικής για την αλιεία. Τα μικρά και παλιά αλιευτικά καΐκια είναι αυτά που εύκολα εντάσσονται στο πρόγραμμα της καταστροφής και αφανίζονται κατά εκατοντάδες κάθε χρόνο. Με μια πρόχειρη εκτίμηση για την καταστροφή που έχει συντελεστεί στα Ελληνικά καΐκια υπολογίζουμε ότι από την αρχή της υλοποίησης του μέτρου (περίπου το 1990) έχουν σπάσει, τσακιστεί ή καεί πάνω από δέκα χιλιάδες μικρά και μεγάλα αλιευτικά σκάφη σ' όλη την Ελλάδα. Δυστυχώς δεν έχουμε ακριβή στοιχεία για το μέγεθος της καταστροφής γιατί, το Υπουργείο Γεωργίας αρνείται να δώσει στη δημοσιότητα τον αριθμό των σκαφών που έχουν καταστραφεί από την αρχή της υλοποίησης αυτού του έργου. Συγκρίνοντας την καταστροφή που έχει προκληθεί από το μέτρο αυτό στην Ελλάδα με τις αντίστοιχες καταστροφές σε άλλες χώρες της Κοινότητας θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε τις διαφορετικές πολιτικές επιλογές ως προς τη διάσωση της ναυτικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, ή Ιταλία και η Γαλλία, για να αναφερθούμε κυρίως στις νότιες και μεσογειακές χώρες, έχουν εδώ και αρκετά χρόνια πολιτιστικές δομές που υποστηρίζουν πολλές προσπάθειες διάσωσης των αξιόλογων παραδοσιακών τους σκαφών.
Στην Ελλάδα το Υπουργείο Πολιτισμού αρνείται πεισματικά να ασχοληθεί με το θέμα.
Μια χαραμάδα ελπίδας άνοιξε στα τέλη του 1995 όταν έπειτα από πιέσεις προς το Υπουργείο Γεωργίας, το Υπουργείο Πολιτισμού και την Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εξαίρεσης από την καταστροφή των σκαφών που είχαν πολιτιστική αξία, σύμφωνα με ορισμένα μετρήσιμα κριτήρια. Κατά την πενταετία 1995 - 2000 είχαν εξαιρεθεί από τη καταστροφή εννέα συνολικά σκάφη ενώ είχαν καταστραφεί πάνω από τρεις χιλιάδες. Στη συνέχεια στη περίοδο 2000 - 2005 το μέτρο της εξαίρεσης, λόγω πολιτιστικής αξίας, συνέχισε να υπάρχει στο πρόγραμμα της καταστροφής των σκαφών και έτσι την περίοδο αυτή διασώθηκαν άλλα δεκαέξι καΐκια, ενώ καταστράφηκαν κάποιες χιλιάδες ακόμη. Η εργασία ένταξης ενός αλιευτικού σκάφους στο μέτρο της εξαίρεσης ήταν συχνά επώδυνη, αφού γινόταν με μεγάλη απροθυμία της υπηρεσίας, απαιτούσε συχνά τη σύμφωνη γνώμη του
ιδιοκτήτη που απέσυρε το σκάφος του και έπρεπε επίσης να βρεθεί ένας τρίτος φορέας που θα αναλάμβανε το σκάφος και θα κάλυπτε το σύνολο του κόστους συντήρησης, επισκευής και αποκατάστασης του. Οι φορείς αυτοί ήταν τελικά διάφοροι Δήμοι, Νομαρχίες, Πολιτιστικά Ιδρύματα και άλλοι μη κερδοσκοπικοί πολιτιστικοί φορείς. Από τις πρώτες περιπτώσεις τέτοιων φορέων ωστόσο φάνηκε ότι δεν υπήρχε η διάθεση ή η δυνατότητα να καλύψουν με δικούς τους πόρους τα έξοδα συντήρησης και επισκευής των σκαφών. Έγιναν λοιπόν επανειλημμένες προσπάθειες να βρεθούν κάποια εθνικά ή κοινοτικά κονδύλια για τα έξοδα των σκαφών αυτών. Δυστυχώς δεν υπήρχε ενδιαφέρον από πουθενά. Τα σκάφη που είχαν εξαιρεθεί από την καταστροφή, λόγω της πολιτιστικής τους αξίας, τελικά άρχισαν να ρημάζουν από την εγκατάλειψη, την αδυναμία και την αδιαφορία των φορέων που τα ανέλαβαν, αλλά και αυτών που θα μπορούσαν να τα υποστηρίξουν, όπως το Υπουργείο
Γεωργίας και το Υπουργείο Πολιτισμού. Από τα εικοσιπέντε σκάφη που διασώθηκαν ως «μουσειακά», τουλάχιστον πέντε έχουν καταστραφεί εντελώς σήμερα, από εγκατάλειψη, άλλα δέκα είναι σε απελπιστική κατάσταση, εγκαταλειμμένα ουσιαστικά και καταρρέουν, επτά βρίσκονται σε κατάσταση που μπορούν ακόμη να επισκευαστούν και μόνο σε τέσσερα έχουν ολοκληρωθεί κάποιες εργασίες αποκατάστασης. Ο δεύτερος σημαντικός στόχος του Ομίλου ήταν, όπως αναφερόταν στο Δελτίο Τύπου, η υλοποίηση ενός προγράμματος που είχε σχεδιαστεί από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού και είχε τον τίτλο «Αποκατάσταση Διατηρητέων Παραδοσιακών Σκαφών». Το πρόγραμμα είχε εγκριθεί και ενταχθεί στο ευρύτερο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» του Υπουργείου Ανάπτυξης και την εποχή εκείνη (Μάρτιος 2005) περιμέναμε τη δημοσίευση της πρόσκλησης για την ένταξη παραδοσιακών σκαφών στο πρόγραμμα. Δυστυχώς η δημοσίευση δεν έγινε ποτέ. Κατόπιν απίστευτης γραφειοκρατίας και κωλυσιεργίας το πρόγραμμα {(Αποκατάσταση Διατηρητέων Παραδοσιακών Σκαφών» χάθηκε στους διαδρόμους του Υπουργείου Ανάπτυξης και του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης. Αντί του προγράμματος εκείνου, αποφασίστηκε η επιλεκτική χρηματοδότηση τεσσάρων μόνο παραδοσιακών σκαφών που ανήκουν σε Ν.Π.Δ.Δ. και τα οποία ευτυχώς έτυχε να έχουν ώριμες μελέτες για τις εργασίες αποκατάστασης που απαιτούνταν. Πράγματι η διαδικασία χρηματοδότησης για τα τέσσερα αυτά σκάφη προχώρησε ανέλπιστα καλά και τον Αύγουστο του 2006 δημοσιεύτηκαν οι προκηρύξεις για να βρεθούν τα ξυλοναυπηγεία που θα αναλάμβαναν τις εργασίες (στο παραπέντε δηλαδή τ(ον χρονοδιαγραμμάτων απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων). Παρά το γεγονός ότι τα σκάφη είναι σε απελπιστική κατάσταση, μιας και δεν έχουν συντηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, υπήρξαν (ωστόσο αξιόλογα ξυλοναυπηγεία που δέχτηκαν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για την εκτέλεση των εργασιών. Η διαδικασία των προκηρύξεων ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του περασμένου χρόνου, αλλά από τότε δεν έχει προχωρήσει τίποτα. Μια αναίτια καθυστέρηση για μήνες μας κάνει να αμφιβάλουμε αν και έστω αυτή η μικρή υποστήριξη από το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης θα πραγματοποιηθεί ή θα χαθεί και αυτή στα γρανάζια της γνωστής ελληνικής γραφειοκρατίας και κυρίως αδιαφορίας.
Είναι λοιπόν ιδιαίτερα λυπηρό που τα δύο τελευταία χρόνια, μετά από εκείνο το Δελτίο Τύπου, ο Όμιλος μας δεν έχει καταφέρει τίποτα ουσιαστικό. Νομίζω ότι το πρόβλημα της αναποτελεσματικότητας του Ομίλου δεν οφείλεται στους στόχους του αλλά στα μέσα που επιλέγει για να τους εκπληρώσει. Αυτό είναι ένα σοβαρό θέμα που θα πρέπει να απασχολήσει τα όργανα του Ομίλου και θα πρέπει επίσης να οδηγήσει το Διοικητικό Συμβούλιο στην αυτοκριτική του. Η προφανής διαπίστωση είναι ότι η υπόθεση της διάσωσης και διαφύλαξης των παραδοσιακών σκαφών πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο.
Σ' αυτό το σημείο θέλω να απευθύνω έκκληση στους εκπροσώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης να ενδιαφερθούν για την ανακοπή αυτής της καταστροφής και να υποστηρίξουν με τον δικό τους τρόπο, που συνήθως είναι αποτελεσματικότερος, την διάσωση και αποκατάσταση των ξεχωριστών παραδοσιακών σκαφών της Ελλάδας.

29 Μαΐ 2008

Ομιλία Επίτιμου Προέδρου Ομίλου ΠαραδοσιακώνΣκαφών κ. Μανώλη Ψαρρού

Κυρίες και κύριοι
Φίλοι των παραδοσιακών σκαφών

Πριν οκτώ χρόνια μερικοί φίλοι με πίστη και αγάπη στην μεγάλη μας ναυτική παράδοση και στα παραδοσιακά σκάφη δημιουργήσαμε τον ΠΟΛΠΊΣΤIΚΟ ΟΜΙΛΟ “ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ”.
Σήμερα λοιπόν, βρισκόμαστε εδώ για να ενώσουμε τις δυνάμεις και τις φωνές μας και να περισώσουμε ότι απέμεινε από την θαλάσσια πολιτιστική μας κληρονομιά. Τα καρνάγια μας τα ξύλινα σκάφη την ναυτοσύνη των Ελλήνων.


Τα τρεχαντήρια, τα περάματα, τα καραβόσκαρα, τα σκαριά αυτά που έκαναν τους Έλληνες να μεγαλουργήσουν και να υπερέχουν έναντι άλλων παράκτιων λαών της Μεσογείου και που έκαναν την πατρίδα μας πρώτη δύναμη στην ναυτιλία, έχουν μειωθεί δραματικά.

Αρχίζοντας να γράφω την ομιλία μου ήρθαν στο μυαλό μου τα λόγια ενός Τούρκου φημισμένου ναυάρχου και χαρτογράφου που το βιβλίο του το διάβασα πριν από αρκετά χρόνια και που ύστερα από έρευνα δύο ετών στο Αιγαίο έστειλε μια αναφορά στον Σουλτάνο που κατέληγε ως εξής: «Είδα όλα τα νησιά ανακάλυψα καινούργια λιμάνια και καταφύγια, πουθενά δεν είδα Τούρκο». Τότε κατάλαβα γιατί τα νησιά του Αιγαίου έμειναν ουσιαστικά ανεξάρτητα και ελεύθερα στα χρόνια της σκλαβιάς. Οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να ανταγωνισθούν την ναυτοσύνη των Ελλήνων και εγκατέλειψαν τα νησιά Από τότε ζω με την αγωνία ότι κάποιος άλλος ερευνητής θα έγραφε τώρα για τα νησιά μας: Είδα πολλές καφετέριες, τουριστικά ξενοδοχεία, κλαμπ αλλά δεν είδα ούτε ένα Έλληνα ναυτικό στα νησιά του Αιγαίου Τότε το Αιγαίο θα πάψει να είναι Ελληνικό.

Λάθη πολλά έχουν γίνει από όλους μας με αποκορύφωμα την τελευταία δεκαετία να καταστραφούν τα περισσότερα από τα ξύλινα αλιευτικά μας σκάφη σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να μειωθεί ο αλιευτικός μας στόλος που μαζί με την αφαίρεση της άδειας αλιείας, επιδοτούν και την καταστροφή των σκαφών.

Το έγκλημα αυτό σε βάρος της ναυτικής μας παράδοσης, παρά τα υπομνήματα , τις προσπάθειες και την επίκληση της κοινής λογικής συνεχίζεται.
Και αν αυτό δεν είναι κατανοητό από τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών και του Υπουργείου Γεωργικής Ανάπτυξης θα έπρεπε να το αντιληφθεί το Υπουργείο Πολιτισμού. Και εδώ επισημαίνουμε (καταγγέλλουμε) ακατανόητη συμπεριφορά και αδιαφορία. Αντίθετα ότι έχουμε βρει ανταπόκριση από το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης. Για αυτό άλλωστε σήμερα βραβεύουμε την επικεφαλής του, κυρία Φάνη Πάλλη Πετραλιά ελπίζοντας ότι η ανταπόκριση αυτή θα υλοποιηθεί και με έργα στο αμέσως προσεχές μέλλον.
Τα ξύλινα σκάφη, μετά από την αφαίρεση της αλιευτικής άδειας θα μπορούσαν να αγοραστούν από ιδιώτες και να μετατραπούν σε σκάφη αναψυχής επαγγελματικά ή ιδιωτικά.
Σκάφη που θα ταξιδεύουν και μέσα σε αυτά θα μεγαλώνουν παιδιά που θα αγαπήσουν, γνωρίζοντας, τις θάλασσες μας, τα νησιά μας, την ναυτική παράδοση μας.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η μετασκευή, η επισκευή και η συντήρηση των σκαφών αυτών θα δώσει δουλεία και θα διατηρήσει ζωντανά πολλά καρνάγια νησιών και ναυτικών πόλεων.
Καταστρέφουμε τα περίφημα αυτά σκάφη που δοκιμασμένα στις θάλασσες μας έχουν δώσει για δύο και πλέον χιλιετίες τις εξετάσεις τους και στους πλέον ριψοκίνδυνους και κουτουριάρηδες ναυτικούς μας.

Καταστρέφοντας ένα παραδοσιακό σκάφος είναι σαν να καταστρέφουμε ένα παραδοσιακό πέτρινο σπίτι νησιού μας και στην θέση του τοποθετούμε ένα λυόμενο, για την περίπτωση μας με προϊόν καλουπιού και χωρίς προσωπικότητα ξενόφερτου σκάφους.
Καταστρέφουμε τα σκάφη μας χωρίς καν να μπούμε στον κόπο να τα αποτυπώσουμε, να κρατήσουμε τις ναυπηγικές γραμμές τους και τα κατασκευαστικά τους σχέδια γιατί αυτά φτιάχτηκαν από λαϊκούς παραδοσιακούς μαστόρους δημιουργήματα φαντασίας, αγάπης, πείρας ετών και δεν είναι πουθενά καταγεγραμμένα.

Καταστρέφουμε αφήνοντας απροστάτευτη τη θαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά μας.
Θα πρέπει λοιπόν τα σκάφη που μας έχουν απομείνει να είναι ο πυρήνας για την αναβίωση της παραδοσιακής μας ναυπηγικής τέχνης και της ναυτοσύνης μας.
Στο σημείο αυτό, σαν μέλος οικογένειας που ασχολείται τρεις γενιές με κατασκευή, επισκευή, συντήρηση, σκαφών οφείλω να επισημάνω το φημολογούμενο ότι τα ξύλινα παραδοσιακά σκάφη έχουν μεγάλη συντήρηση σε σύγκριση με ένα πλαστικό ή σιδερένιο είναι αναληθές ίσως έχουν κόστος κατά τι μεγαλύτερο γιατί οι ασχολούμενοι με αυτά έχουν γίνει δυσεύρετοι.
Επίσης είναι λάθος να πιστεύουμε ότι το ξύλινο σκάφος και τα καρνάγια θα εκλείψουν, κάνοντας μία αναδρομή στο παρελθόν θα δούμε ότι ποτέ δεν εξέλειψαν αλλά απλά άλλαζαν τόπους, ΓΑΛΑΞΙΔΙ - ΣΑΜΟΣ - ΣΚΟΠΕΛΟ - ΣΚΙΑΘΟ- ΣΥΡΟΣ - ΠΕΡΑΜΑ - ΚΟΙΛΑΔΑ και άλλου , τώρα ίσως αν δεν προσέξουμε να αλλάξουν χώρα.

Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην γείτονα Τουρκία και στα παράλια της που είναι γεμάτα με καρνάγια που κατασκευάζουν ξύλινα σκάφη - υποδεέστερα των Ελληνικών- για όλη την Ευρώπη παίρνοντας και Ελληνικές παραγγελίες Και αυτό αποτελεί ένα σημαντικό έσοδο στην εθνική τους οικονομία.
Συνοψίζοντας λοιπόν, για να μην μακρολογήσω και σας κουράσω άλλο, πρέπει όλοι να δεσμευτούμε ότι δεν πρέπει πλέον να καταστραφεί κανένα αξιόλογο παραδοσιακό σκάφος.
Πρέπει να εκμεταλλευτούμε την μεταστροφή που υπάρχει για τα ταχύπλοα δαπανηρά και ρυπογόνα σκάφη την θέση των οποίων έχουν αρχίσει να παίρνουν ξενόφερτα ιστιοπλοϊκά και πρόχειρο κατασκευές ανυπόληπτων τούρκικων και να προσπαθήσουμε την θέση αυτή να πάρουν ξύλινα Ελληνικά παραδοσιακά κατασκευασμένα με καινούργια τεχνοτροπία σκάφη.

Πρέπει να γίνει σύνθημα μας το τρίπτυχο καΐκι - καρνάγιο- ναυτοσύνη.

Πρέπει να βοηθήσουμε όλοι το κάθε νησί να διατηρήσει τουλάχιστον τα εναπομείναντα καρνάγια που και αυτά είναι υπό διωγμό και μετατρέπονται από πηγές δημιουργίας και πολιτιστικής μας κληρονομιάς σε καφετέριες κλαμπ κλπ.

Πρέπει να γίνουν σχολές καραβομαραγκών που η πρακτική τους εξάσκηση να γίνεται στα καρνάγια της χώρας μας και θα έχουν για αρκετό χρονικό διάστημα εξασφαλισμένη δουλεία.
Πρέπει να ενισχυθεί η κατασκευή και η επισκευή παραδοσιακών σκαφών σε συνδυασμό με την προώθηση τραπεζικού leasing όπως γίνεται και με τα εισαγόμενα σκάφη.
Τέλος θα πρέπει να δικαιολογηθώ γιατί δεν αναφέρθηκα καθόλου για το Πέραμα, όπου η έδρα του ομίλου μας και η πόλη που δραστηριοποιήθηκε από το 1924 μέχρι και τώρα η οικογένεια μου, γιατί θα απαιτείτο πάρα πολύ χρόνος και μία άλλη φορά θα πρέπει να μιλήσουμε μόνο για αυτό και μόνο για το Πέραμα για την τέχνη και τις δημιουργίες του.

Έκθεση και προτάσεις για τα παραδοσιακά ξύλινα σκάφη. Του Θόδωρου Κατσανέβα

Μέσω του Κοινοτικού Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας συνεχίζεται η διάλυση και καταστροφή των παραδοσιακών ξύλινων σκαφών με χρονικό ορίζοντα μέχρι το 2013 ή και το 2015. Από το 1991 που εφαρμόζεται το πρόγραμμα αυτό, έχουν διαλυθεί περίπου 10.000 τέτοια σκάφη και διαφαίνεται ότι στα επόμενα δέκα χρόνια θα έχουν απομείνει ελάχιστα που να θυμίζουν τη μεγάλη ελληνική ναυτική παράδοση. Το ταυτισμένο με τις ελληνικές θάλασσες ξύλινο καΐκι, το τρεχαντήρι, το καραβόσκαρο, το πέραμα, κλπ., μόνο ως ανάμνηση θα υπάρχει, τα τελευταία καρνάγια θα έχουν κλείσει, τα λιμάνια μας θα είναι γεμάτα από εισαγόμενα πλαστικά, η εγχώρια απασχόληση και η ελληνική ναυπηγική τέχνη με ιστορία 2.500 ετών, θα τείνουν να εξαφανιστούν ολοσχερώς.
Η οριστική παύση της αλιευτικής δραστηριότητας, σύμφωνα με το Κοινοτικό πρόγραμμα, συντελείται με την κατάθεση της αλιευτικής άδειας και την καταστροφή του αλιευτικού σκάφους ή τη μεταφορά του σε Τρίτη χώρα ή τη χρησιμοποίηση του για άλλους σκοπούς, εκτός αλιείας. Ωστόσο, όλοι σχεδόν οι αλιείς προτιμούν την καταστροφή του σκάφους, παρά τις άλλες δύο επιλογές, γιατί έτσι εισπράττουν διπλάσιο ποσό οικονομικής ενίσχυσης. Η επιλογή αυτή είναι πιο συμφέρουσα γιατί η οικονομική αξία του πεπαλαιωμένου καϊκιού τους είναι μικρότερη από το επιπλέον ποσό που εισπράττουν με τη διάλυση του. Όμως, με τον τρόπο που τελικά εφαρμόζεται το πρόγραμμα στην πράξη, εκείνο που επιτυγχάνεται είναι ο αναίτιος αφανισμός των αλιευτικών σκαφών.
Αναγκαίο είναι σήμερα να υπάρξει ισχυρή πολιτική βούληση για την αναστροφή αυτής της καταστροφικής πολιτικής, με παράλληλη στήριξη της παραδοσιακής ναυπηγικής και ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα Αυτό μπορεί να γίνει μέσα στα επιτρεπόμενα από την Κοινότητα όρια, έτσι ώστε να διατηρηθεί η μεγάλη ναυπηγική παράδοση της χώρας, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και το ελληνικό σκάφος να γίνει ανταγωνιστικό έναντι των εισαγόμενων. Το παράδειγμα της γειτονικής Τουρκίας, όπου παρόμοια ναυπηγική αναπτύσσεται ραγδαία και έχει υποκαταστήσει τα εισαγόμενα, είναι ενδεικτικό μιας τέτοιας δυναμικής. Πολιτικές πλάγιας ενίσχυσης των ναυπηγείων κυρίως μέσω τραπεζικών δανείων και ήπιας φορολογικής μεταχείρισης, ασκούνται και από Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία.
Η πολιτιστική, αλλά και η οικονομική αξία του παραδοσιακού ελληνικού ξύλινου σκάφους, θα πρέπει να αναγνωριστεί, κατ' αναλογία της έμφασης που δίνεται στον ποιοτικό τουρισμό της στροφής στις ιδιαιτερότητες της παράδοσης, αλλά και σ' αυτόν καθ' εαυτό το θαλάσσιο τουρισμό. Το ξύλινο παραδοσιακό σκάφος μπορεί να σωθεί όταν ιδωθεί και ως μοχλός επιχειρηματικής δραστηριότητας που έχει θετικό οικονομικό αποτέλεσμα, πέραν της γενικότερης πολιτισμικής του συνεισφοράς. Αποτελεί μύθο η υπόθεση ότι το ξύλινο σκάφος έχει υπέρμετρα μεγαλύτερο και δύσκολα αντιμετωπίσιμο κόστος συντήρησης από το πλαστικό. Στην πραγματικότητα, έχει ελάχιστα μεγαλύτερο κόστος συντήρησης, το οποίο μπορεί να συμπιεστεί εφ' όσον υπάρξουν οικονομίες κλίμακας και μερική τυποποίηση της παραγωγής,. Επί πλέον, η διάρκεια ζωής του είναι υπερπολλαπλάσια από το πλαστικό που δεν αντέχει στη θάλασσα πάνω από 30-40 χρόνια.
Μια πάγια πρακτική που ακολουθείται από τις επιχειρήσεις ενοικίασης εισαγόμενων πλαστικών σκαφών αναψυχής, κυρίων ιστιοπλοϊκών, είναι η αγορά τους μέσα από χρηματοδότηση με προκαταβολή κατά 35% από ιδιώτη και του υπολοίπου 65% από τραπεζικό δανεισμό πενταετούς διάρκειας. Στη διάρκεια της πενταετίας, η εταιρεία έχει το δικαίωμα ναύλωσης του για 120 μέρες το χρόνο μέσω της οποίας εξυπηρετείται το δάνειο. Ο ιδιώτης μπορεί να χρησιμοποιεί για δικό του λογαριασμό το σκάφος όταν δεν είναι ναυλωμένο, ενώ καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου έχει την ευθύνη της φύλαξης, ασφάλισης και συντήρησης, ενώ στο τέλος της πενταετίας αποκτά την κυριότητα του 100%. Η αγοραία αξία του 100% ενός μέσου εισαγόμενου ιστιοπλοϊκού σκάφους 15 μέτρων με πλήρη εξοπλισμό και παραδοτέου στον Πειραιά, ανέρχεται περίπου σε 280.000 Ευρώ. Από σχετική έρευνα, διαπιστώθηκε ότι το κόστος κατασκευής ενός αντίστοιχου ξύλινου παραδοσιακού σκάφους, μπορεί να συμπιεστεί κάτω των 200.000. Ευνόητο είναι ότι για να είναι επιχειρηματικά συμφέρουσα η υποκατάσταση του εισαγόμενου πλαστικού από το εγχώριο παραδοσιακό, αναγκαία είναι η δημιουργία πλέγματος ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των παραδοσιακών ναυπηγείων και παροχής επιχειρηματικών κινήτρων. Έχει διαπιστωθεί ότι σύγχρονοι επιχειρηματίες-ξενοδόχοι, θα ήταν πρόθυμοι να επενδύσουν στην αγορά και επιχειρηματική εκμετάλλευση πολυτελών ξύλινων παραδοσιακών σκαφών, εφ' όσον υπάρξει κρατική μέριμνα που θα αντιμετωπίζει μια τέτοια επένδυση κατ' αντιστοιχία με τα παραδοσιακά τουριστικά οικήματα.
Γενικότερα, σκόπιμο είναι να ενισχυθούν υγιείς επιχειρηματικές δραστηριότητες στα πλαίσια και της αναμενόμενης σοβαρής ανάπτυξης του θαλάσσιου τουρισμού που αποτελεί μείζον ελληνικό ανταγωνιστικό προϊόν. Οι σοβαρές θετικές επιπτώσεις από μια παρόμοια συνολική παρέμβαση, είναι περισσότερο από αυτονόητες για τη διάσωση της ναυπηγικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, για το θαλάσσιο τουρισμό, για την ανάπτυξη και την απασχόληση.
Προτάσεις
1.Άμεση τροποποίηση της ΚΥΑ 175470/7-8-03 ΦΕΚ Β' 1210 των Υπουργών Οικονομίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, όπου να περιληφθεί και η δυνατότητα του προσανατολισμού των υπό διάλυση αλιευτικών σκαφών για σκοπούς μη κερδοσκοπικούς εκτός αλιείας, εκτός από την ένταξη τους στους μέχρι σήμερα τομείς (όπως είναι: α) η διαφύλαξη της ιστορικής κληρονομιάς, β) η αλιευτική έρευνα, γ) η εκπαίδευση, δ) ο έλεγχος αλιευτικών δραστηριοτήτων) και ο τομέας της μη-κερδοσκοπικής ιδιωτικής χρήσης εκτός ερασιτεχνικής αλιείας.
2.Μέριμνα ώστε να μη διαλύεται το παραδοσιακό ξύλινο σκάφος όταν εισπράττεται η επιδότηση για την απόσυρση της αλιευτικής άδειας, με δυνατότητα αγοράς του από όποιον τρίτο ενδιαφερόμενο. Για το ίδιο σκάφος θα αποκλείεται ρητώς η δυνατότητα επαναλειτουργίας του ως επαγγελματικού-αλιευτικού, με ποινή την άμεση δήμευση του. Ενώ θα επιτρέπεται η αξιοποίηση του και με μεταπώληση, όπως ισχύει και στην περίπτωση των ταξί, για άλλες για ιδιωτική και για τουριστική-επαγγελματική χρήση.
3. Ενίσχυση των παραδοσιακών ναυπηγείων, ένταξη τους στις διατάξεις του Ν.2545/97 περί βιομηχανικών και επιχειρηματικών περιοχών.
4.Δημιουργία φορέα μέριμνας για το ελληνικό παραδοσιακό ξύλινο σκάφος με συμμετοχή του ΟΛΠ, λιμενικών ταμείων και του ΕΟΤ με σκοπό την οριοθέτηση των διάφορων τύπων τέτοιων σκαφών, την προώθηση επιχειρηματικών κινήτρων, προγραμμάτων leasing, επιδοτήσεων επιτοκίου, την εκπόνηση μελετών για τυποποίηση, μείωση του κόστους παραγωγής, κλπ.
5.Ενεργοποίηση και για τα ιδιωτικά τουριστικά σκάφη του Κοινοτικού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητας για εναλλακτικές μορφές τουρισμού, μέτρο (5,3 ή 5,4) που έχει καταρτιστεί στη Γεν. Γραμματεία. Τουρισμού, αλλά μέχρι σήμερα προωθείται μόνο για παραδοσιακά σκάφη δημόσιων φορέων.

Ομιλία Προέδρου Πολιτιστικού Ομίλου" Φίλοι Παραδοσιακών σκαφών" Καβαλλιέρου Νικόλαου

Κυρίες και κύριοι,
Αφού σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας, ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω τους ομιλητές και συντονιστές της ημερίδας μας για την ορθή παράθεση των απόψεων τους.
Σήμερα όλοι γίναμε μάρτυρες της μοναδικής καταστροφής ενός αξιόπλοου στόλου αλιευτικών σκαφών ,τα οποία όλα τους πέθαναν «όρθια».
Στην αίθουσα αυτή ακούσαμε διάφορες εκφράσεις όποος:
Α) καταστρέφουν τα «ξύλινα τείχη» της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Β) σκοτώνουν τα άλογα σαν γεράσουν
Γ) στείλαν «παλικάρια» στο εκτελεστικό απόσπασμα
Δ) για το χρήμα ξεκλήρισαν ένα μέλος της οικογένειας τους και τόσα άλλα που λόγω της συγκίνησης της στιγμής δεν μπορώ να θυμηθώ.
Εμείς, σαν πολιτιστικός όμιλος χρόνια τώρα αντιστεκόμαστε, καταγγέλλουμε, προτείνουμε αγωνιζόμαστε αλλά αισθανόμαστε ότι «ώτα μη ακουόντων» λαμβάνουν τις κραυγές της αγωνίας μας.
Ο κρατικός φορέας δεν μας βλέπει ως συνοδοιπόρους αλλά σαν μία ομάδα ανθρώπων που περιέργως θεωρείται ότι δεν έχει τι να κάνει και βρήκε κάτι για να ασχοληθεί. Όλοι εμείς όμως, και επάγγελμα έχουμε και κοινωνική καταξίωση. Ο δε συνεχής αγώνας μας αφορά αποκλειστικά και μόνο την διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μακριά από πολιτικές αντιπαραθέσεις, γιατί στα πολιτικά και στις πολιτικές μπορεί να έχουμε αντίθετες θέσεις, στα πολιτιστικά όμως είμαστε ενωμένοι σαν μία γροθιά.
Είναι γνωστό ότι κάθε ξύλινο σκάφος είναι μοναδικό, είναι εξ' ολοκλήρου χειροποίητο έχει τη φροντίδα, το μεράκι, την αγάπη και τις πολιτιστικές ρίζες του καραβομαραγκού που το έφτιαξε.
Εμείς προτείνουμε για άλλη μία φορά, τα αλιευτικά σκάφη να αποσύρονται μόνο ως προς τα αλιευτικά εργαλεία χωρίς να καταστρέφονται.
Να γίνει ότι και στα ταξί και πούλμαν που το αυτοκίνητο, ένα είδος που κατασκευάζεται από εργοστάσιο βάσει σειράς παραγωγής εκατομμυρίων όμοιων δεν καταστρέφεται με την απόσυρση της επαγγελματικής του άδειας αλλά χρησιμοποιείται ως ιδιωτικό μετά την απόσυρση του. Καλά καταλάβατε. Δύο μέτρα, δύο σταθμά.
Σας διαβεβαιώ, λόγω της ενασχολήσεως μου στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας επί 27 έτη, ότι υπάρχουν οι ασφαλιστικές δικλείδες ώστε τα αποσυρθέντα αλιευτικά ξύλινα σκάφη να μην ασχοληθούν ποτέ επαναλαμβάνω ΠΟΤΕ, με την αλιεία, να γίνουν επαγγελματικά τουριστικά και αν και αυτό είναι απαγορευτικό ας γίνουν ιδιωτικά. Είναι όμως ανεπίτρεπτο να γίνονται καυσόξυλα ή ένα άχρηστο φορτίο για τις χωματερές.
Ιστορικά το σύνολο της διάσωσης παραδοσιακών σκαφών έχει ως υπόβαθρο και πορεία πλεύσης την ιδιωτική πρωτοβουλία με ελάχιστες εξαιρέσεις από κάποια Ν.Π.Ι και Δ.Δ..
Πολλοί δήμοι ή νομαρχίες προσπάθησαν αλλά με το απρόσωπο του νομικού προσώπου τους, μετέτρεψαν παραδοσιακά σκάφη σε γλάστρες σε κάποια πλατεία, μία και σύντομα αυτά χορτάριασαν ή κατάντησαν να χρησιμοποιηθούν ως κάδοι απορριμμάτων μια και εύκολα γέμισαν με χαρτιά, αποτσίγαρα, κουτάκια και ότι άλλο μπορεί να φανταστείτε. Άνοιξαν οι αρμοί τους με αποτέλεσμα αρματωμένα σκάφη να μοιάζουν με εγκαταλελειμμένα φαντάσματα κάποιας ιστορικής στιγμής του παρελθόντος.
Τα ναυπηγεία μας θέλουν βοήθεια για να επιβιώσουν το κράτος πιθανόν να θέλει αλλά δεν μπορεί. Δυστυχώς «προφάσεις εν αμαρτίαις». Το θέμα αναπτύχθηκε στην πρώτη μας ενότητα.
Στα βίντεο που προβλήθηκαν και στα DVD που μοιράσαμε στους δημοσιογράφους υπάρχει και μία καταγραφή από προσπάθεια μας για βιντεοσκόπηση του σπασίματος ενός αλιευτικού σκάφους κατά την μετάβαση μας στα Στύρα Ευβοίας. Συγγνώμη για την κακή λήψη αλλά εκεί μας απαγορεύθηκε η βιντεοσκόπηση, μας προπηλάκισαν και τελικά με ένα κινητό τηλέφωνο κρυφά καταγράψαμε μερικές εικόνες μόνο της καταστροφής.
Εμείς δεν πρόκειται ποτέ να σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε για την παράδοση, την διάσωση, την συντήρηση την επιβίωση των παραδοσιακών σκαφών. Ελάτε όλοι μαζί, ο καθένας όσο μπορεί. Ας βάλει ένα πετραδάκι στον αγώνα της διάσωσης, αυτό προέχει. Η συντήρηση θα έρθει μετά. Από τα Υπουργεία, την Ευρωπαϊκή Ένωση περιμένουμε ενέργειες. Περιμένουμε χρόνια και θα περιμένουμε. Ξέρουμε να περιμένουμε. Αρκεί ο ταχυδρόμος να έρθει κάποτε. Με χαρά θα περιμένουμε
το γράμμα τους που θα μας καλεί να υποβάλλουμε προτάσεις ρεαλιστικές, να συζητήσουμε και μαζί, επαναλαμβάνω μαζί, να βρούμε λύσεις. Εμείς όλοι θέλουμε. Τα Υπουργεία μπορούν. Συντονισμός χρειάζεται.
Να παντρευτεί το «Θέλω» με το «μπορώ» και ύστερα όλα θα είναι βατά, εύκολα.
Σήμερα θα σας προβάλουμε ένα βίντεο του ιστορικού ιστιοφόρου μας «Ευγένιος Ευγενίδης». Εμείς θεωρούμε ότι η σημερινή κατάσταση του ιστιοφόρου είναι η απάντηση της Ελληνικής πολιτείας στους μεγάλους μας εθνικούς ευεργέτες και το έμπρακτο «ευχαριστώ» της. Αυτά τα μοναδικά clipper ανά τον κόσμο κοσμούν ευρωπαϊκά λιμάνια όπου ναυλοχούν και απαστράπτοντα παραμένουν όπως είχαν κατασκευασθεί την δεκαετία 1930, ενώ ταξιδεύουν ανά τον κόσμο, λαμβάνοντας μέρος και σε διεθνείς ιστιοδρομίες. Σε αντίθεση η Ελλάδα το μόνο που προγραμματίζει για το «Ευγένιος Ευγενίδης» είναι να το κάνει πλωτό μουσείο χωρίς μηχανή και πανιά, δηλαδή ένα μουσειακό κακέκτυπο για φωτογράφηση εξ' αποστάσεως, μία και το διέλυσαν, το κατέστρεψαν και το άφησαν να σαπίζει στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Επειδή δεν ξέρουν να το επισκευάσουν, επειδή το κατέστρεψαν στην αποξήλωση για μία επισκευή που ουδέποτε θα το επαναφέρει στην ενέργεια. Και επειδή όλα στις έγγραφες απαντήσεις των αρμοδίων Υπουργείων είναι σωστά σας έφερα ενώπιον σας μία περίτρανη απόδειξη. Ένα φινιστρίνι μπρούτζινο του 1929 που κάποιοι έβγαλαν μαζί με τόσα άλλα είδη και εξοπλισμούς του ιστορικού μας ιστιοφόρου και τα «φυγάδευσαν». Και ξέρετε τι σημαίνει «φυγάδευσαν».
Αυτό το φινιστρίνι λοιπόν αγοράσθηκε στο παζάρι του Σχιστού έναντι (100) εκατό ευρώ με την προφορική διαβεβαίωση του πωλητή ότι προερχόταν από το «Ευγένιος Ευγενίδης».
Ψάξαμε και με μεγάλη λύπη διαπιστώσαμε ότι ο γυρολόγος πωλητής του παζαριού του Σχιστού είχε απόλυτο δίκιο.
Τι λοιπόν κι αν καταγγείλαμε τον βανδαλισμό και την σκύλευσή του, τι κι αν έγινε επερώτηση στη Βουλή. Η απάντηση στα χαρτιά ήταν «όλα καλά» και πολλά, με πάμπολλα «ΘΑ». Αυτά για την κρίση και την μνήμη σας.
Ο Όμιλος μας έκανε σειρά συναντήσεων με τους αρμόδιους φορείς στα Ελληνικά Υπουργεία, απευθυνθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κάναμε προτάσεις για την διάσωση των αλιευτικοί μας σκαφών βάσει των τροποποιήσεων που γίνονται στην Πράσινη Βίβλο. Όλα όμως τόσο θολά, όλα σε ρυθμούς χελώνας, όλα με τόσο πολλές ανεκπλήρωτες μελλοντικές υποσχέσεις . Έτσι φθάσαμε σήμερα με την ημερίδα μας να μεταφέρουμε σε όλους εσάς μία πραγματικότητα, ένα προβληματισμό, μία αγωνία. Η θαλασσινή πολιτιστική κληρονομιά όλων των Ελλήνων ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ. Μιλήστε, πέστε το σε φίλους, γνωστούς, συναδέλφους, συγγενείς. Και που ξέρετε, κάτι καλό μπορεί να βγει από αυτή τη συζήτηση σας.
Σας ευχαριστώ θερμά για την παρουσία σας ....για να διασώσουμε τα παραδοσιακά σκάφη μας και για να παραμείνει ζωντανή η θαλασσινή παραδοσιακή κληρονομιά μας. .
Πριν προχωρήσουμε στις βραβεύσεις θα ήθελα να σας ανακοινώσουμε ότι φέτος προγραμματίζουμε να γίνει ένας κοινός αγώνας με την Ε.Ο.Ο.Ε.
Παραδοσιακά σκάφη στην θάλασσα και παραδοσιακά αυτοκίνητα - (αντίκες) στην ξηρά τον Ιούλιο 2007 από Πειραιά προς Πόρο. Και κάτι άλλο στις αρχές Σεπτεμβρίου θα γίνει έκθεση μοντέλων παραδοσιακών σκαφών. Σας προσκαλώ να έρθετε στις δύο αυτές εκδηλώσεις μας, είτε ως παρατηρητές - επισκέπτες είτε λαμβάνοντας μέρος. Συστήστε την συμμετοχή φίλων σας. Χρειαζόμαστε νέα μέλη. Σας περιμένουμε.
Φέτος για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκαν βραβεία, τα οποία θα απονέμονται κάθε χρόνο σε άτομα που κάνουν πράξη την συμμετοχή τους σε διάφορους τομείς επιβίωσης των παραδοσιακών σκαφών.



Πολιτιστικός Όμιλος Φίλων Παραδοσιακών Σκαφών
Λεωφόρος Δημοκρατίας 90
188 63 Πέραμα
Τηλ: 210 4401958, 210 4412085 fax: 210 4415574
http:www.hellenictraditionalboats.gr
email:plori@traditionalboats.gr

" Οι Φίλοι των παραδοσιακών σκαφών"


Όπως έχομε αναφέρει και στο εισαγωγικό σημείωμα του ιστιολογίου μας, ο στόχος αυτού του προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι διπλός. Αποσκοπεί καταρχήν στην ευαισθητοποίηση όλων μας στην συντελούμενη καταστροφή των παραδοσιακών σκαριών, και ταυτόχρονα στην διατύπωση και προβολή ρεαλιστικών προτάσεων διατήρησης και εξέλιξης αυτής της πανάρχαιας δραστηριότητας στα πλαίσια της επιδιωκόμενης βιώσιμης ανάπτυξης των νησιών μας.

Αναζητώντας υλικό με τέτοιο περιεχόμενο στο διαδίκτυο, είχαμε την τύχη να «συναντήσουμε» τον Όμιλο «Φίλων παραδοσιακών σκαφών» και να αποκτήσουμε έτσι έναν πολύτιμο «σύμμαχο» στην επίτευξη των στόχων μας.
Ο Όμιλος αυτός δημιουργήθηκε το 1999 από μια ομάδα ανθρώπων που σαν κοινό σημείο αναφοράς είχαν την πίστη και την αγάπη για τη ναυτική μας παράδοση και το παραδοσιακό ξύλινο σκάφος. Μεταξύ αυτών, οι κ. Πάνος Καμμένος, Γιάννης Καψής, Κώστας Δαμιανίδης, Μανώλης Ψαρρός, Γιώργος Ανωμερίτης, Θύμιος Παπαβασιλείου, Θόδωρος Κατσανέβας, κ.ά .Σήμερα αριθμεί περισσότερα από 300 μέλη.

Σκοπός τους, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ομίλου, κ. Νίκο Καβαλλιέρο, «η σωτηρία της θαλάσσιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Να συνεχίσουν, δηλαδή, να ταξιδεύουν τα τρεχαντήρια, τα καραβόσκαρα και τα λατίνια».
Μέχρι σήμερα ο Όμιλος Φίλων Παραδοσιακών Σκαφών έχει καταφέρει να «σώσει» περίπου 100 αλιευτικά σκάφη. «Είναι λυπηρό ένα αλιευτικό σκάφος που μέχρι πριν λίγο καιρό αρμένιζε στις θάλασσες, να γίνεται ξύλα για το τζάκι. Γι' αυτό προσπαθούμε να διασώσουμε έστω 2 ή 3 παραδοσιακά σκάφη από κάθε είδος, με σκοπό να αποτελέσουν σημεία αναφοράς για τις νέες γενιές και φυσικά να συνεχιστεί η ιστορία τους», λέει ο κ. Καβαλλιέρος.

Στις 15 Μαρτίου 2007, ο όμιλος πραγματοποίησε ημερίδα με τα παρακάτω θέματα:
· «Αντιμετώπιση υποχρεωτικής καταστροφής αποσυρόμενων ξύλινων αλιευτικών σκαφών. Παραδοσιακά Ναυπηγεία» με ομιλητές τους κ. Κώστα Δαμιανίδη και Μανώλη Ψαρρό
· «Πολιτικές ενίσχυσης παραδοσιακών σκαφών στα πλαίσια του Εθνικού Αναπτυξιακού Προγράμματος» με ομιλητές τους κ. Θόδωρο Κατσανέβα και Θύμιο Παπαβασιλείου.

Ήρθαμε λοιπόν σε επαφή με τον Πρόεδρο του Ομίλου κ. Νίκο Καβαλλιέρο, και τον αντιπρόεδρο κ. Θόδωρο Κατσανέβα, και τους ζητήσαμε τα πρακτικά αυτής της ημερίδας, οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν άμεσα στο αίτημά μας. Επιπλέον μας έστειλαν και δυο DVD στα οποία έχει καταγραφεί η καταστροφή του τρεχαντηριού «Αλέξανδρος» από εσκαφέα, και η εγκατάλειψη του ιστορικού ιστιοφόρου «Ευγένιος Ευγενίδης».

Μέρος αυτού του υλικού προβλήθηκε και στις δύο παρουσιάσεις που πραγματοποίησε η ομάδας μας, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου μας και στην αίθουσα διαλέξεων του Ομήρειου Πνευματικού Κέντρου Δήμου Χίου. Τους ευχαριστούμε και δημόσια γιαυτό.
Από τις σελίδες όμως του ιστολογίου μας, θα προβάλουμε το σύνολο του υλικού που διαθέτουμε, υλοποιώντας -στο μέτρο των δυνατοτήτων μας- την προτροπή του Προέδρου του Ομίλου: «Η θαλασσινή πολιτιστική κληρονομιά όλων των Ελλήνων ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ. Μιλήστε, πέστε το σε φίλους, γνωστούς, συναδέλφους, συγγενείς. Και που ξέρετε, κάτι καλό μπορεί να βγει από αυτή τη συζήτηση σας».

Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΡΟΝΤΑΔΟΥ
«ΤΑ ΞΥΛΙΝΑ ΤΕΙΧΗ
»