Το ημερολόγιο τoυ περάματος "Αγιος Δημήτριος" της οικογένειας Αρμενάκη

Όπως αναφέραμε και στην προηγούμενη δημοσίευσή μας , ο καπετάν Αλέξανδρος Αρμενάκης εκτός από μνήμες και βιώματα διατηρεί και ένα πολύ αξιόλογο αρχείο των καϊκιώντης οικογένειαςτου, το οποίο είχαμε την τύχη να δούμε και να καταγράψουμε. Χάρτες, φωτογραφίες, έγγραφα εθνικότητας, ημερολόγια καταστρώματος φορτωτικές, εγγυητικά πλοίου, πωλητήρια πλοίου διπλώματα, ακόμα και εγχειρίδιο ναυτικής τέχνης του ναυτοδιδάσκαλου Α. Πατρώνα.
Αν και το υλικό αυτό έχει για τον καπετάν Αλέξανδρο έντονο συναισθηματικό φορτίο, εντούτοις δεν έχει αντίρρηση να το παραχωρήσει σε κάποιο φορέα, εφόσον βέβαια του δοθούν επαρκείς εγγυήσεις τόσο για την φύλαξη όσο και την «αξιοποίησή τους».

Το «Άγιος Δημήτριος» λοιπόν, σύμφωνα και με το επίσημο έγγραφο εθνικότητας του Ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας που εκδόθηκε στη Σύρο στις 4 Δεκεμβρίου 1920, ήταν ένα ξύλινο ιστιοφόρο πέραμα χωρητικότητας 34,57 κόρων, με ολικό μήκος 17,50 μέτρα, πλάτος 5,70 μέτρα και βάθος 2,38 μέτρα.
Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται: «Το πλοίον τούτο καταχωρισθέν υπ΄ αύξοντα αριθμόν 546 εν τω νηολογίω πρώτης κλάσεων πλοίων του λιμένος Σύρου ανήκει καθ΄ά εμφαίνεται εις τον πλοιοκτήτη υπήκοον Έλληνα Αλέξανδρο Αρμενάκη πλοίαρχον και κάτοικον Χίου.»
Τη ιστιοφορία του σκάφους αποτελούσε ο φλόκος στο μπαστούνι της πλώρης, η ψάθα στον ιστό της πλώρης και η ράντα στον ιστό της πρύμης.
Σε έγγραφο με ημερομηνία 23 Νοεμβρίου 1939, υπάρχει βεβαίωση του Λιμενάρχη Θεσσαλονίκης, ότι το «Αγιος Δημήτριος» διαθέτει πετρελαιομηχανή 45 ίππων, τύπου Σκάντια.
Όσο μικρή και αν φαίνεται σήμερα η μηχανή αυτή για ένα εμπορικό καΐκι τέτοιου μεγέθους, για την εποχή εκείνη αποτελούσε μεγάλο πλεονέκτημα, διότι μπορούσε όχι μόνο να κάνει εύκολα τις απαιτούμενες κινήσεις μέσα στα λιμάνια αλλά και να ταξιδεύει και με άπνοια, τον «κακό δαίμονα» των καθαρόαιμων ιστιοφόρων.
Σύμφωνα μάλιστα με τον καπετάν Αλέξανδρο, ήταν το πρώτο καΐκι στη Χίο στο οποίο τοποθετήθηκε μηχανή.
Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που στον πίνακα του ο Αριστείδης Γλύκας ενώ το απεικονίζει με πλήρη ιστιοφορία, το ονομάζει «Πετρελαιοκίνητον ΄Αγιος Δημήτριος»

Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο του αρχείου είναι το ημερολόγιο του σκάφους της περιόδου από 19 Σεπτεμβρίου 1941 μέχρι 5 Ιουνίου 1944, με εγγραφές του κυβερνήτη Κήρυκα Αρμενάκη - που στο διάστημα αυτό είχε αναλάβει την πλοιαρχία από τον πατέρα του Αλέξανδρο-, και του Νικολάου Αρακά.
Από αυτό αντλούνται πληροφορίες τόσο για το είδος των μεταφερόμενων εμπορευμάτων και των προορισμών τους, των δυσκολιών των ταξιδιών, των οικονομικών στοιχείων των μεταφορών, αλλά και των πρόσθετων δυσκολιών που δημιουργούσε στην ναυσιπλοΐα η Γερμανοϊταλική κατοχή.
Βλέπουμε συγκεκριμένα ότι εκτελεί ταξίδια από Χίο προς Πειραιά με ενδιάμεσους κατά περίπτωση σταθμούς τη Σύρο, την Τήνο την Κέα, το Λαύριο μεταφέροντας επιβάτες και αγαθά «υπό και επί του κατστρώματος» όπως κουκιά, αμύγδαλα, κάρβουνα, και επιστρέφοντας πίσω με χρώματα, τσιγάρα, χαρουπάλευρα κ.α. Επίσης ταξιδεύει προς Αλεξανδρούπολη και Διδυμότειχο με ενδιάμεσους σταθμούς την Μυτιλήνη τηνΛήμνο και την Τένεδο, από όπου μεταφέρει φορτία καλαμποκιού και σιταριού.

Στη συνέχει παραθέτουμε ένα απόσπασμα στο οποίο καταγράφεται ένα περιπετειώδες ταξίδι από την Χίο στην Αλεξανδρούπολη.

14/2/1943, ώρα 07:00
Αναχωρήσαμε από Χίο δια προορισμό Κάστρο Μυτιλήνης και κατόπιν Αλεξανδρούπολh με πλήρωμα <7>. Ο καιρός καλός. Το πλοίον το είχα ναυλώσει στους Kυρίους εμπόρους Κωνσταντίνο Μάγκο και Σία.

14/2/1943, ώρα 15:00. Ο καιρός εφρεσκάρισε. Πολύ δυνατός Βόρειος και σε απόσταση περί τα 7 μίλια αναγκάστηκα να ποδήσω φοβούμενος σύμφωνα της Γερμανικής διαταγής απαγορεύσεως την νύκτα να προσεγγίσω εις παραθαλάσσιον ή λιμένα.
14/2/1943, ώρα 15:30 Προσέγγισα το λιμάνι Λαγκάδα.
15/2/1943 Ο καιρός εξακολουθεί ο ίδιος
16/2/1943, ώρα 05:00 .Αναχωρήσαμε δια Μυτιλήνη
16/2/1943, ώρα 24:00. Εφθάσαμε εις Μυτιλήνη
17/2/1943 Εκαθυστερήσαμε λόγω αδειών ελαίου
18/2/1943, ώρα 07:00. Αναχωρήσαμε από πόλη Μυτιλήνης δια Μόλυβο, συμφώνως της Γερμανικής αδείας απόπλου.
18/2/1943 24:30 Εφθάσαμε εις Μόλυβο. Κατόπιν νέας διαταγής από Κουμαντατούρ επήρα άδεια κατευθεία από Μόλυβο δια Αλεξανδρούπολη.
19/2/1943, ώρα 06:00 Αναχωρήσαμε δια τον προορισμό μας. Ο καιρός άρχισε να φυσάει δυνατός περί ώρα 12:30. Εποδήσαμε εις Μόλυβο
20/2/1943 Ο καιρός εξακολουθεί δυνατός
21/2/1943, ώρα 05:00 . Ο καιρός εκόπασε περί ώρας 05:00. Αναχωρήσαμε δια τον προορισμό μας.
21/2/1943, ώρα 09:45. Έξοθεν της νήσου Τενέδου εποδήσαμε οπίσω προς Μόλυβο.
21/2/193, ώρα 18:30. Αγκυροβολήσαμε στο Μόλυβο
26/2/1943. Μέχρι 26/2/1943 ο καιρός εξακολουθούσε δυνατός βοριάς χιονιάς.
27/2/1943. ώρα 04:00. Ο καιρός εκόπασε κα αναχωρήσαμε δια τον προορισμό μας.
2712/1943, ώρα 10:30. Ο καιρός άρχισε να φυσάει πολύ δυνατός. ‘Εξωθεν της νήσου Τενέδου λόγω ελλείψεως πετρελαίου αναγκασθήκαμε να προσεγγίσομε εις την νήσο Τένεδον. Ο καιρός εξακολουθεί πολύ δυνατός.
28/2/1943,ώρα 04:00. Αναχωρήσαμε δια τον προορισμό μας. Περί ώρα 11:30 έξωθεν του κάβου Αγρίμια περί τα 15 μίλια ο καιρός έγινε πολύ δυνατός μη δυνάμενος να προχωρήσω τον προορισμό μας επειδή ο καιρός ήτο τόσο πού δυνατός.
Αναγκάσθηκα προς διάσωση του πληρώματος μου και του σκάφους να αγκυροβολήσω στο ορμητήριο της Ίμβρου ονομαζόμενος Αλυκές. Παρέμεινα μέχρι πρωίας.
3/3/1943, ώρα 04:30. Αναχωρήσαμε. Ο καιρός λίγο καλύτερος. Εφθάσαμε εις Αλεξανδρούπολη καλώς. Το πλοίο μου έχει παραχωρηθεί εις τους φορτωτάς μου Κύριον Κωνσταντίνο Μάγκο και Σία συμφώνως του ναυλοσυμφωνητικού ως εξής. Από την ημέρα του κατάπλου 3/3/1943 παραχωρείται ημέρες τριάκοντα τρείς <33> τρεχούμενες φόρτου εκφορτώσεως. Πέρα της προθεσμίας ταύτης οι φορτωταί μου υποχρεούνται να καταβάλουν ημερησίως ογδοήκοντα <80.000> χιλιάδας. Αι παραχωρηθείσαι ημέρες Σταλίας εις τους φορτωτές 23. Αρχίζουν από της4/3/1943 και λίγουν εις τας 5/4/1943.
Από τας 6/4/1943 έως τας 8/5/1943 όπου επερατώθη η φόρτωσις οι φορτωταί υποχρεούνται να μου καταβάλουν το ποσόν ογδοϊκοντα ημερησίως ήτοι ημέραι 33Χ80.000 χιλιάδες=2.640.000.
Λόγω του ότι δεν είχαν λεπτά να με πληρώσουν εις τον τόπο φορτώσεως Αλεξανδρούπολη υποσχέθηκαν να με πληρώσουν εις Χίο με το υπόλοιπο ναύλο που έχω να λαμβάνω επίσης και των υπολοίπων ημερών εκφορτώσεως

Στην τελευταία σελίδα του ημερολογίου με ημερομηνία 7/2/1942 καταγράφονται τα παρακάτω:

Κατά τον βομβαρδισμό του Σουηδικού Πετρελαιοκίνητου WIRIN, εβλήθη και το πλοίον μου όπου του επροξένησε μεγάλες ζημιές. Το πλοίον μου παραμένει επί του καρνάγιου λόγω ελλείψεως υλικών.

Και κλείνει στις 4/6/1944 με την καταχώριση:

Το πλοίον εβλήθη από δυναμίτες όπου ετοποθέτησε επί του σκάφους πλοιάριον κουρσάρων όπου ανετινάχθη το πλοίον εις τον αέρα όλο το κατάστρωμα και η πλώρη. Το πλοίο κατέστη εντελώς άχρηστο.
Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
ΚΗΡΥΚΑΣ ΑΡΜΕΝΑΚΗΣ