Διάσωση της ναυτικής κληρονομιάς και διεθνείς πρακτικές

Όπως έχει αναφερθεί , στόχος της ομάδας μας είναι να εντοπίσουμε πρακτικές διάσωσης και διατήρησης της ναυτικής παράδοσης που εφαρμόζουν άλλες ναυτικές κοινωνίες, τις οποίες κατάλληλα προσαρμοσμένες να χρησιμοποιήσουμε στην διατύπωση και της δικής μας πρότασης.

Ας δούμε μερικές από αυτές.

Ναυτικό Μουσείο Portsmouth.
Ο παλαιός πολεμικός ναύσταθμος, έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο ναυτικό Μουσείο, δίνοντας έτσι την δυνατότητα στους επισκέπτες του να δουν από κοντά σημαντικά εκθέματα της ναυτικής ιστορίας της Αγγλίας και να περάσουν ευχάριστα τον χρόνο τους μέσα από σειρά εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την περιήγησή μας ακολουθώντας τις υποδείξεις του οδηγού που εμφανίζεται στην ιστοσελίδα του Μουσείου:
Harbour Tours: Ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα περιήγησης με ειδικό πλοιάριο στο λιμάνι του Πόρτσμουθ. Η απολαυστική αυτή περιήγηση διαρκεί 45 λεπτά κατά την διάρκεια της οποίας υπάρχει και ηχητική ξενάγηση.
Costa Cofee. Το συναντάμε αμέσως μετά την είσοδό στην αποβάθρα προσφέροντας μας μια μεγάλη ποικιλία από ροφήματα αναψυκτικά και snacks

HMS Warrior 1860. Ήταν για την εποχή του, το μεγαλύτερο, γρηγορότερο, και πιο βαριά οπλισμένο πολεμικό. Ήταν το πρώτο πλοίο παγκόσμια με γάστρα κατασκευασμένη από σφυρήλατο χάλυβα, με πρόωση εκτός από τα πανιά και με ατμομηχανή. H απόλυτη πολεμική μηχανή. Όταν το 1987 έκανε την θριαμβευτική του επιστροφή, έχοντας αποκαταστήσει όλη την Βικτωριανή του αίγλη, άλλαξε τελείως την εικόνα της πόλης καθώς άραξε περήφανα στο λιμάνι. Οι επισκέπτες μπαίνοντας και τα τέσσερα τεράστια καταστρώματά του, παίρνουν μια ιδέα για την ζωή σε ένα πολεμικό πλοίο της Βικτωριανής εποχής.

Mary Rose
Η τεράστια αυτή «καράκα», κατασκευάστηκε στα ναυπηγεία του Τάμεση το 1511. Aποτελούσε μια από τις ναυαρχίδες του νεότευκτου βασιλικού στόλου της Αγγλίας, ο οποίος δημιουργήθηκε από τον Ερρίκο Ζ΄ Τυδώρ και κυρίως τον γιο του, τον περίφημο Ερρίκο Η΄ Τον Ιούλιο του 1545 επικεφαλής στόλου 60 σκαφών, κλήθηκε να αποκρούσει μια γαλλική αρμάδα 215 πλοίων που απειλούσε τον ναύσταθμο του Πόρτσμουθ. Δεν πρόλαβε όμως να ρίξει ούτε κανονιά. Μια ξαφνική αλλαγή του ανέμου έκανε το βαρυφορτωμένο σκαρί να γείρει απότομα και τελικά να βυθιστεί, παρασύροντας στον βυθό, 650 άνδρες, μαζί με τον κυβερνήτη Τζωρτζ Καρού. Το ναυάγιο εντοπίστηκε το 1970, σε βάθος 30 μ., γερμένο στη δεξιά του πλευρά. Θαμμένο κάτω από τόνους λάσπης και ιζημάτων, το ξύλινο σκαρί διατηρούνταν ακόμη κατά τα 2/3 σε εξαιρετική κατάσταση.
Υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου Μάργκαρετ Ρουλ άρχισε μια πολυέξοδη και συχνά επικύνδυνη επιχείρηση ανέλκυσης. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1982. Η έρευνα του «Mary Rose» στάθηκε πραγματικό σχολείο για τους επιστήμονες και μοναδικό παράδειγμα επιτυχούς ανασκαφής, ανάσυρσης και συντήρησης ναυαγίου. Το Μουσείο του «Mary Rose». Στεγάζει ένα αντιπροσωπευτικό τμήμα από τα 14.000 χιλιάδες ευρήματα και, κυρίως, το ίδιο το πλοίο, δίνοντας στον επισκέπτη τη μοναδική ευκαιρία να περιηγηθεί σε ένα αυθεντικό πλοίο της εποχής των Τυδώρ .

Dockyard Apprentice Exhibition.

Κατά την διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα το ναυπηγείο του Πόρτσμουθ ήταν το μεγαλύτερο κατασκευαστικό συγκρότημα στον κόσμο. Ο επισκέπτης στο σταθμό αυτό μπορεί να αισθανθεί για μια ημέρα σαν μαθητευομένους ναυπηγός στις τεχνικές και τις δεξιότητες που επέτρεψαν στο Πόρτσμουθ να γίνει ένα τόσο σημαντικό ναυπηγικό κέντρο.
Royal Naval Museum.

Δές, άκουσε νιώσε την ιστορία του Βρετανικού Πολεμικού ναυτικού μέσα από μια μεγάλη συλλογή εκθεμάτων. Το πολεμικό Μουσείο, ιδρύθηκε το 1911 και αποτελεί ένα από τα κορυφαία της χώρας, αφιερωμένο στα πολεμικά πλοία, στους άνδρες και τις γυναίκες που υπηρέτησαν σε αυτά.
Trafalgar Sail.

Εκτός από το ίδιο το Victory, και η αποκατάσταση της πλωριάς γάμπιας του από την ναυμαχία στο Trafalgar το 1806, θεωρείται από τους ειδικούς ένα πολύ σημαντικό ντοκουμέντο για την παγκόσμια ναυτική ιστορία. Εκτός από ιστορική αξία έχει και τεχνική λόγω των διαστάσεων του. 80 ft στη βάση, 54 ft στην κορυφή, και 54ft βάθος, ζυγίζει 370 kg, και εκτιμάται ότι πρέπει να χρειάστηκαν 1200 περίπου εργατοώρες για να ραφτεί. Σήμερα φυλάσσεται σε χώρο με ελεγχόμενες κλιματικές συνθήκες για να εξασφαλιστεί η διατήρησή του.

HMS Victory. Ένα από τα πιο διάσημα πολεμικά πλοία που χτίστηκε ποτέ. Πρόκειται για το πρώτο πλοίο που εγκαινίασε την τακτική «εκτός γραμμής», κατασκευασμένο 1759-1765. Στο 1805, ο Ναάρχος Λόρδος Nelson, κυβερνήτης του Victory, οδήγησε τα 27 βρετανικά πλοία σε ναυμαχία έξω από Cape Trafalgar εναντίον του συνασπισμένου Γαλοϊσπανικού Στόλου.
Οι επισκέπτες του πλοίου εκτός από τον άριστα συντηρημένο εξαρτισμό και εξοπλισμό του, έχουν την δυνατότητα να δουν την καμπίνα που καταστρώθηκαν τα σχέδια της ναυμαχίας, την θέση που άφησε την τελευταία του πνοή ο Νέλσωνας και τους χώρους που έζησαν και πολέμησαν οι 800 άνδρες του πληρώματός του.

· Historic Landmarks.

Κατά την περιήγηση στο ιστορικό ναύσταθμο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει μια σειρά από ιστορικά ορόσημα της όπως η πύλη εισόδου που σηματοδοτεί την επίσκεψη της Βασίλισσας Άννας το 1711, το άγαλμα του εξερευνητή της Ανταρκτικής Robert Scott, οι μεγάλες ναυτικές αποθήκες, οι παλιές ναυπηγικές δεξαμενές κ.α


Tο "Amsterdam" του Άμστερνταμ.

Tο μπορικό πλοίο «Aμστερνταμ», ιδιοκτησία της Eταιρείας Ανατολικών Ινδιών, απέπλευσε από το ομώνυμο ολλανδικό λιμάνι με κατεύθυνση το βαθύ αγκυροβόλιό του ανοιχτά της νήσου Tέξελ τον Oκτώβριο του 1748. Eκεί επιβιβάστηκε το πλήρωμα και φορτώθηκαν το φορτίο και οι προμήθειες του ταξιδιού. Στις 8 Iανουαρίου του 1749, έπειτα από δύο αποτυχημένες προσπάθειες απόπλου, ξεκίνησε τελικά για το παρθενικό του ταξίδι με προορισμό την Mπατάβια της Iνδονησίας και πρώτο σταθμό το λιμάνι της Πόλης του Ακρωτηρίου στη Νότια Αφρική. Δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του. Το 1985 η πόλη του Aμστερνταμ ξεκίνησε την κατασκευή ενός ακριβούς αντιγράφου του άτυχου πλοίου, που ολοκληρώθηκε το 1989, υπό την επίβλεψη του ναυπηγού Cees van der Meer. Tο κόστος κατασκευής έφτασε τα δέκα εκατομμύρια φιορίνια. Tον επόμενο χρόνο έριξε άγκυρα στην προβλήτα του Ναυτικού Μουσείου Κάτω Χωρών, στο Aμστερνταμ. Παρά τις παραχωρήσεις που χρειάστηκε να γίνουν στην παραδοσιακή διαδικασία ναυπήγησής του, ώστε το σκάφος να είναι επισκέψιμο, το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Tο αντίγραφο του «Aμστερνταμ» επανδρώνουν όλο τον χρόνο ένα τσούρμο ρωμαλέοι θαλασσόλυκοι, που ξεφορτώνουν εμπορεύματα, τρίβουν το κατάστρωμα και τραγουδούν παλιά ναυτικά τραγούδια. Ο αριθμός των επισκεπτών του μουσείου αυξήθηκε θεαματικά μετά τον ερχομό του.

Tο χανσεατικό κογκ της Bρέμης

Oταν το «Bremen Cog» βυθίστηκε στον ποταμό Bέζερ το 1380, δεν είχε προλάβει να ταξιδέψει στη θάλασσα. Πιθανώς να το ανέτρεψε από τη ναυπηγική του κλίνη κάποιο δυνατό κύμα. ΄Eτσι, οι πληροφορίες που μπορεί να προσφέρει έχουν περισσότερο ενδιαφέρον για όσους μαθητεύουν στη ναυπηγική, παρά γι' αυτούς που ενδιαφέρονται για τους ναυτικούς και για τις συνθήκες στις οποίες έζησαν.
Τα νέα της ιστορικής ανακάλυψης διαδόθηκαν ταχύτατα, αφού επρόκειτο για μια εντυπωσιακή στιγμή στην ιστορία της ναυπηγικής και της ναυτιλίας. Εξάλλου, ναυάγια ηλικίας 600 ετών δεν ανευρίσκονται συχνά και επιπλέον δεν υπήρχε κανένα μουσείο στον κόσμο που μπορούσε να παρουσιάσει στο κοινό του ένα γνήσιο χανσεατικό Κογκ.
Oι εργασίες αποκατάστασης διήρκεσαν τριάντα χρόνια, και απετέλεσαν τεχνολογικό επίτευγμα. Σήμερα εκτίθεται στο Εθνικό Ναυτικό Mουσείο του Mπρέμερχαφεν.

Oseberg .Το αρχαιότερο σωζόμενο πλοίο της εποχής των Βίκινγκς .

Ανακαλύφθηκε σε ένα αγρόκτημα κοντά στο Vestfold της Νότιας Νορβηγίας, σε ταφικό τύμβο του έτους 834, σύμφωνα με δενδροχρονολόγηση της δρύινης ταφικής κατασκευής πάνω στο σκάφος. Χρονολογείται μεταξύ 815-820, και είναι, επίσης, το αρχαιότερο πλοίο των Βορείων Θαλασσών με άλμπουρο και πανί. Το Oseberg έχει μήκος περίπου 22μ. και μέγιστο πλάτος 5,2μ. Κατασκευάστηκε από ξύλο βαλανιδιάς, εκτός από τα ανάγλυφα άκρα της άνω σανίδας, που είναι από οξιά, και τα σανίδια του καταστρώματος και τα κουπιά, που είναι από πεύκο. Πρόκειται για ένα σχετικά ευρύχωρο σκάφος της εποχής, το οποίο εξυπηρετούσε ιδεωδώς τον σκόπο για τον οποίο κατασκευάστηκε. Το σχετικά χαμηλό ύψος στα πλευρά του (μόλις 1,6μ.), το καθιστά αρκετά ευάλωτο για ταξίδια σε ανοιχτή θάλασσα. Επομένως, χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ως σκάφος αναψυχής σε παράκτια ταξίδια ή σε κλειστά νερά, όπως φιορδ ή ποτάμια. Το Oseberg, μαζί με τα πλοία Gokstad και Tune, εκτίθεται από το 1930 στο Viking Ship Museum, στο Oσλο της Νορβηγίας. Tο Οseberg και το Gokstad έχουν ανακατασκευαστεί στα μέρη στα οποία υπέστησαν ζημίες, ενώ το Tune εκτίθεται όπως βρέθηκε. Τα τρία πλοία, όπως και τα αντικείμενα που βρέθηκαν μαζί τους και εκτίθενται επίσης στο Μουσείο, αποτελούν ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς των Σκανδιναβών, αφού η ιστορία των προγόνων τους είναι άμεσα συνυφασμένη με τη θάλασσα.

Vasa. Το ισχυρότερο πολεμικό πλοίο της εποχής του.

Το καμάρι του σουηδικού στόλου, το ισχυρότερο πολεμικό πλοίο των χρόνων του, βυθίστηκε στο πρώτο του ταξίδι, στις 10 Αυγούστου 1628, έχοντας διανύσει μόλις 1300 μ. από το σημείο εκκίνησης.
Το «Vasa» έμεινε ξεχασμένο στον βυθό του λιμανιού της Στοκχόλμης για τα επόμενα 328 χρόνια, μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου 1956.
Η συντήρηση του «Vasa» και η τελική του αποκατάσταση πήρε 17 ολόκληρα χρόνια. Στο τέλος αυτής της τιτάνιας προσπάθειας το πλοίο βρήκε κατά 95% την αρχική του μορφή. Οι Σουηδοί είναι υπερήφανοι για το πλοίο τους, αυθεντικό τεκμήριο της ναυτικής τους ισχύος και παράδοσης και έχτισαν ένα υπέροχο μουσείο για να το φιλοξενήσει. Με αυτό τον τρόπο ο επισκέπτης μπορεί να ανεβεί τρεις ορόφους στα εσωτερικά μπαλκόνια ανάμεσα στα οποία ορθώνεται το πλοίο. Τα καταπληκτικά ξυλόγλυπτα της πρύμνης και της πλώρης, οι μπουκαπόρτες, τα ιστία, τα ξυλουργικά εργαλεία, οι μπάλες των κανονιών, τα σχοινιά, οι άγκυρες, τα βαρέλια για το νερό, ανθρώπινοι σκελετοί, τα μπαούλα, τα παπούτσια, οι χτένες, τα πουκάμισα και τα χρήματα των μελών του πληρώματος, ιατρικά εργαλεία, όργανα ναυσιπλοΐας, οι βαρδαμάνες για την επιδιόρθωση των ιστίων, πιάτα, ποτήρια, κουταλοπίρουνα, κουζινικά διάφορα, απομεινάρια τροφίμων, καθώς και τα έγγραφα από τα σουηδικά αρχεία για την τεκμηρίωση του ναυαγίου είναι όλα εκεί. Ο επισκέπτης ταξιδεύει με το «Vasa» στον χρόνο και στην ιστορία, στέκει με δέος μπροστά στον επιβλητικό όγκο του πλοίου, απορεί γι' αυτόν τον θρίαμβο του ανθρώπου πάνω στη φύση - και για το ανελέητο πλήγμα της πάνω στην ανθρώπινη έπαρση.

Tall Ships΄ Race
Πρόκειται για τον ετήσιο αγώνα για μεγάλα ιστιοφόρα σκάφη που πραγματοποιείται στην Βαλτική Θάλασσα κάθε χρόνο στις αρχές Ιουλίου. από το 1956 μέχρι σήμερα. Η αρχική ιδέα είχε σαν στόχο να φέρει κοντά νέους ανθρώπους από όλο τον κόσμο μαζί με τα τελευταία μεγάλα ιστιοφόρα, και όπως αποδείχθηκε έτυχε ευρύτατης αποδοχής. Κάθε χρόνο 70-100 ιστιοφόρα από 15-20 χώρες, με τα πληρώματά τους που ξεπερνούν τις 5-6 χιλιάδες, παίρνουν μέρος στο μεγάλο αυτό ναυτικό γεγονός.
Στον αγώνα γίνεται δεκτό οποιοδήποτε σκάφος μεγαλύτερο από 9.14 μέτρα, αρκεί να πληροί τους Διεθνείς κανονισμούς ασφαλείας και η ηλικία του 50% τουλάχιστον του πληρώματός του να είναι 15-25 ετών.
Πολλά από τα μεγάλα και εντυπωσιακά σκάφη είναι ιδιωτικά, όμως τα περισσότερα ανήκουν σε οργανισμούς ιδρύματα, σχολεία πανεπιστήμια σε κυβερνήσεις, και άλλους φορείς κυρίως της Βόρειας Ευρώπης.
Σε κάθε σταθμό του αγώνα διοργανώνονται για τα πληρώματα πλήθος ψυχαγωγικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων που διαρκούν 4 ημέρες.
Αντίστοιχος αγώνας πραγματοποιείται και στο Alicante της Νότιας Πορτογαλίας.

Turkish Gulets. Masters of Mediterranean Sea.

Με τον τίτλο αυτό μια από τις εκατοντάδες ιστοσελίδες που υπάρχουν στο διαδίκτυο, προσκαλεί τους υποψήφιους πελάτες της να περάσουν αξέχαστες διακοπές με το παραδοσιακό ξύλινο της Τουρκίας που ονομάζεται Gulet ή Gulette, που έχει μετεξελιχθεί σε μια δημοφιλή θαλαμηγό. Όπως αναφέρεται στις σχετικές καταχωρήσεις, μπορεί εξωτερικά να έχουν διατηρηθεί τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά, όμως η σύγχρονη Gullette είναι ένα πολυτελές γιοτ σχεδιασμένο να παρέχει τις ανέσεις και την φροντίδα ενός ξενοδοχείου 5 αστέρων, ανταποκρινόμενο με αυτό τον τρόπο στις απαιτήσεις της σύγχρονης βιομηχανίας των ενοικιαζόμενων τουριστικών σκαφών.
Το υλικό κατασκευής είναι το πεύκο, μπορεί όμως να αντικατασταθεί από τικ ή μαόνι ή από οποιαδήποτε άλλη ποικιλία πεύκου επιθυμεί ο ιδιοκτήτης. Καρδιά της κατασκευαστικής αυτής δραστηριότητας είναι το Bodrum, η αρχαία Αλικαρνασός, όπου δεκάδες σύγχρονες επιχειρήσεις έχουν εξειδικευθεί στο κτίσιμο των σκαφών αυτών, σύμφωνα με τις τελευταίες διεθνείς σχεδιαστικές πρακτικές, επιτυγχάνοντας ένα καταπληκτικό συνδυασμό του παραδοσιακού με το σύγχρονο.

ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ ΣΤΗΝ ΛΑΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Το καράβι το γέννησε η ανάγκη, μα αυτή η σκληρή, η αναίσθητη, η αγέλαστη ανάγκη μεταπλάσθηκε, κατά κάποιον μυστηριώδη τρόπο, σε αγάπη, σε παλληκαριά, σε ανθουσιασμό, σε μεράκι, κι από ένα δεμάτι ξύλα, βουβό κι άψυχο, δίχως εμορφιά, δίχως πνοή, γίνηκε σιγά-σιγά, το εμορφότερο έργο των χεριών του ανθρώπου, έργο τέλειο, ολοζώντανο, που τον κάνει να το χαίρεται και να το θαυμάζη, σαν να μην το έκανε αυτός. Το καράβι είναι σαν τον άνθρωπο, που ο Θεός πρώτα έπλασε το κορμί του κι ύστερα του φύσηξε την ψυχή «και εγένετο εις ψυχήν ζώσαν»

Και αυτή η «ζώσα ψυχή» των καραβιών που αναφέρει ο Φώτης Κόντογλου στον Γιαβά τον θαλασσινό, με την σειρά της έχει εμπνεύσει τους καλλιτέχνες σε όλες τις μορφές της τέχνης.
Τα θέματα κάθε κλάδου δεν έχουν ενιαία μορφολογική αντίληψη, αλλά αποδίδονται σύμφωνα με κανόνες που υπαγορεύει κάθε φορά το υλικό, η τεχνική και η τοπική παράδοση και τα οποία πολύ συνοπτικά παρουσιάζουμε στα πλαίσια της εργασίας μας.

Λιθογλυπτική
Η λιθογλυπτική ασχολήθηκε κυρίως με τρία θέματα, το καράβι το ψάρι και την γοργόνα. Η απόδοση εδώ είναι αφαιρετική και περιορίζεται στις κύριες γραμμές. Την συναντάμε στους σκαλιστούς φεγγίτες, σε υπέρθυρα οικιών, σε μνημεία αλλά και σε τάφους καραβοκύρηδων.

Ξυλογλυπτική
Πλούσια σε μορφές, πολύτροπη σε τεχνικές και πολύμορφη σε χρήσεις. Επιβλητική παρουσία της τα μεγάλα σκαλιστά ακρόπρωρα που στόλιζαν την πλώρη των ξύλινων ιστιοφόρων πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα στα μουσεία, αλλά μόνο μια αμυδρή εικόνα της ομορφιάς τους μπορούν να δώσουν, αφού το ακρόπρωρο λειτουργεί αισθητικά μόνο στη θέση του, στην πλώρη του καραβιού, με την κανονική του κλίση, και προπαντός μέσα στο θαλασσινό του περιβάλλον.
Άλλη κατηγορία ξυλόγλυπτων κατασκευών τα ομοιώματα καραβιών, ειδικά εκείνων που συναρμολογούνται μέσα στα λεπτόλαιμα μπουκάλια, ενώ καράβια ψάρια και γοργόνες σκαλίζονται σε νησιώτικα έπιπλα και κασέλες, ακόμα και σε τέμπλα εκκλησιών.

Μεταλλοτεχνία
Τα τάματα των ναυτικών σε ώρες χαράς ή κινδύνου που κρέμονται στα εικονοστάσια των μοναστηριών και των εκκλησιών, είναι συνήθως αργυρά ή επάργυρα ομοιώματα των πλοίων τους κατασκευασμένα από λεπτά επίπεδα φύλα, τα οποία με κτυπήματα κυρτώνονται για να δώσουν την ανάγλυφη μορφή στα πανιά και στο σκαρί.
Σπανιότερα αλλά με πλήρη πλαστική απόδοση των λεπτομερειών συναντάμε σε κοσμήματα με την προσθήκη ημιπολύτιμων λίθων.

Κέντημα
Ξεχωριστή θέση στο νησιώτικο κέντημα κατέχουν τα θαλασσινά θέματα, κυρίως το καράβι, η γοργόνα και το ψάρι. Μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, τα πλουμισμένα καράβια, οι φιλάρεσκες γοργόνες και τα πολύχρωμα ψάρια γειτονεύουν με πουλιά, λουλούδια, ήλιους, κυπαρίσσια ανθρώπους. Αυτό το ετερόκλητο υλικό συντίθεται σε άρτιο και οργανωμένο σύνολο όπου το μέγεθος, το σχήμα και η θέση καθορίζονται από τις διακοσμητικές ανάγκες πέρα από κάθε λογική. Φημισμένα στον τομέα αυτό τα σκυριανά κεντήματα με τις γοργόνες.


Κεραμική
Το καράβι και το ψάρι είναι παραδοσιακά θέματα της ελληνικής λαϊκής κεραμικής. Το τρικάταρτο καράβι που πλέει σε ταραγμένη θάλασσα εμφανίζεται πολύ συχνά θαυμάσια ζωγραφισμένο σε πιάτα της λεγόμενης «ροδιακής κεραμικής».

Βοτσαλωτές αυλές
Σε πολλά νησιά του Αιγαίου (Σπέτσες, Σκύρο, Χίο, Μήλο, Κρήτη, Σύμη κ.α) συνήθιζαν να στρώνουν τις αυλές με βότσαλα βυθισμένα ως την μέση περίπου του πάχους τους σε ασβεστοκονίαμα. Με την τεχνική αυτή αποδίδονται, ιστιοφόρα που αρμενίζουν με ανοικτά πανιά, ψάρια, γοργόνες που άλλοτε κρατούν προστατευτικά τα καράβια και άλλοτε τα βουλιάζουν, πυξίδες άγκυρες, κανόνια.

Αγιογραφία
Η θάλασσα στη βυζαντινή ζωγραφική είναι μια βαθυγάλαζη επιφάνεια που αυλακώνουν λευκές σπείρες ή κυματιστές γραμμές, πυκνά και ρυθμικά βαλμένες για να παραστήσουν τον κυματισμό της από την πιο μεγάλη ηρεμία ως την πιο φοβερή τρικυμία. Λιμάνια και πολιτείες όταν ζωγραφίζονται, δεν απεικονίζουν συγκεκριμένους τόπους. Μόνο στα καράβια ο ζωγράφος σταματά περισσότερο και ζωγραφίζει με λεπτομέρειες την ιστιοφορία τους, τα σχοινιά και τους ναύτες σε δουλειές του καραβιού, και όλα αυτά φιλτραρισμένα με τη ματιά του Βυζαντινού που το συγκεκριμένο το κάνει αφηρημένο.
Οι περισσότερες παραστάσεις έχουν σαν θέμα τις σωτήριες επεμβάσεις του Αγίου Νικολάου του Αγίου Σπυριδώνα του Αγίου Διονυσίου.
Υπάρχουν επίσης και οι μικρού μεγέθους εικόνες-δεήσεις όπου στο πάνω μέρος ζωγράφιζαν την Παναγία ή τον προστάτη ‘Άγιο και στο κάτω μέρος το καράβι να αρμενίζει, και στις εικόνες-αφιερώματα που ιστορούσαν διασώσεις καραβιών από θανάσιμους κινδύνους χάρη στην επέμβαση της Παναγίας και των θαλασσινών Αγίων.

Θαλασσογραφία
Με το θέμα της απεικόνισης των καραβιών ασχοληθήκαν εκτός από τους κορυφαίους Νεοέλληνες ζωγράφους, και ένας μεγάλος αριθμό ταπεινών καί αυτοδίδακτων ζωγράφων πού στα πολυσύχναστα λιμάνια όπως καί κάποτε στις κατ’ εξοχήν ναυτικές περιοχές, συχνά παρουσιάζονταν με τά σύνεργά τους στον καπετάνιο (πού πολλές φορές ήταν ό πλοιοκτήτης) κάποιου καραβιού καί συνήθως εκλιπαρούσαν για κάποια παραγγελία, πού πρέπει να φανταστούμε ότι, έστω καί με τη χαμηλή αμοιβή πού ζητούσαν, τις περισσότερες φορές δεν επιτύγχαναν. Αυτοί λοιπόν οι βασανισμένοι βιοπαλαιστές, οι οποίοι συνήθως προέρχονταν από το ναυτικό επάγγελμα πού για διάφορες αιτίες είχαν εγκαταλείψει, είναι ο κυρίως « πλοιογράφοι», αύτοί πού έργάστηκαν στά διάφορα ναυτικά κέντρα τής Έλλάδος.
Εκτός από αυτούς έχομε πάντα και τους ναυτικούς εκείνους που είτε μέσα στα καράβια πού εργάζονταν είτε στη στεριά ζωγράφιζαν ερασιτεχνικά για να κάμουν το κέφι. τους. Αλλά καί στα λιμάνια τού εξωτερικού παρόμοιες καταστάσεις επικρατούσαν, αν καί στα μεγάλα κέντρα το επίπεδο τής παραγωγής ήταν αρκετά υψηλό καί ορισμένοι ζωγράφοι δεν διέθεταν μόνο τεχνική εμπειρία αλλά καί πραγματικό ταλέντο.
Η Χίος αντιπροσωπεύεται επάξια από ομάδα πλοιογράφων με κορυφαίους μεταξύ τους τον Αριστείδη Γλύκα και τον Χριστόφορο Κυλαδίτη.

Ζωγραφική
Η νεοελληνική λόγια θαλασσογραφία που εμφανίζεται σύγχρονα περίπου με την δημιουργία του Ελληνικού κράτους, δεν άντλησε από την πλούσια λαϊκή παράδοση αλλά από την τέχνη της Δύσης όπου σπούδασαν οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του είδους. Τα μεγάλα καράβια του Βολανάκη και του Χατζή, τα περήφανα ιστιοφόρα του Αλταμούρα, δίνουν την θέση τους στα μικρά ιστιοφόρα και κυρίως στη βάρκα, στα έργα των Λύτρα, Τσόκλη, Βυζάντιου, Αξελού, Αστεριάδη, Χατζηκυριάκου –Γκίκα, Τέτση, Παπαλουκά, Κόντογλου και Οικονόμου, μέχρι τους δικούς μας Νίκο Γιαλούρη, Μπάμπη Κοιλιάρη, Αντώνη Τσατσαρώνη κ.α

Φωτογραφία
Η Ελλάδα είχε την τύχη να τραβήξει το ενδιαφέρον αρκετών πρωτοπόρων φωτογράφων όπως του Giuseppe Berinda, και του Frederic Boissonnas, ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου,.
Τον 20ό αιώνα, αρκετοί Έλληνες φωτογράφοι ασχολήθηκαν με εθνολογική φωτογραφία, όπως η Nelly’s, ο Π. Παπαχατζηδάκης, ο Ν. Μακάς και λίγο αργότερα, στα μέσα του αιώνα, η Βούλα Παπαϊωάννου, ο Σπύρος Μελετζής, ο Τάκης Τλούπας, ο Κώστας Μπαλάφας και άλλοι. Δίπλα σε αυτούς υπάρχουν και τα αρχεία των τοπικών φωτογράφων, όπως των Πάχων για τη Σύμη, του Μάρκου Δροσάκη για τη Σάμο και του Σ. Χουτζαίου για τη Λέσβο.
Η Θάλασσα και τα πλεούμενα του Αιγαίου αποτελούν ένα σημαντικό μέρος αυτού του φωτογραφικού υλικού, το οποίο μας δίνει μια αληθινή εικόνα της ναυτικής παράδοσης στην Ελλάδα πριν από μερικές δεκαετίες. Βλέποντας αυτές τις παλιές φωτογραφίες φαίνεται απίστευτο πόσο έχει αλλάξει η εικόνα αυτής της χώρας μέσα σε τόσο λίγα χρόνια. Ναυτικοί, ψαράδες και καραβομαραγκοί, θαυμάσια ιστιοφόρα, σκαριά που μοιάζουν να ξεχάστηκαν στα νερά του Αιγαίου από τη Βυζαντινή εποχή ή ακόμη παλιότερα, όλα αποτυπωμένα πάνω στις φωτογραφίες, που λες και οι δημιουργοί τους κατάφεραν να σταματήσουν για μια και μόνο στιγμή το χρόνο.

Συντροφοναύτες του Άη-Γιάννη».

Με τον «Αη- Γιάννη», το καραβόσκαρο που «ξερομαχά» στο Θόλος ήρθαμε για πρώτη φορά σε επαφή τον Γενάρη του 2007, όταν επισκεφθήκαμε τον ταρσανά του μαστρο Αντώνη του Χιώτη. Μάθαμε περισσότερα στη συνέχεια από τον καπετάν Γιάννη Μπεκριδάκη, που είχε πρωτοταξιδέψει μαζί του σαν «τζόβενο» .Όταν όμως ακούσαμε από τον μελετητή κ. Κώστα Δαμιανίδη , την σημασία του συγκεκριμένου σκαριού για την παραδοσιακή μας ναυπηγική, τις προοπτικές αξιοποίησης που δίνονται μέσα από την μελέτη αποκατάστασης που έχει εκπονηθεί, και τον ορατό πια κίνδυνο της ανεπανόρθωτης ζημιάς στο σκαρί από την εγκατάλειψη τόσων χρόνων, αποφασίσαμε να δραστηριοποιηθούμε.

Πώς όμως μια περιβαλλοντική ομάδα όπως η δική μας μπορεί να συμβάλλει σε ένα τόσο πολυδάπανο σκοπό;. Θεωρήσαμε ότι στον τομέα της ενημέρωσης θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε. Γιατί μόνο αν η τοπική μας κοινωνία, ενημερωθεί σωστά και πεισθεί για την αναγκαιότητα και την σκοπιμότητα μιας τέτοιας προσπάθειας, μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες και να πιέσει σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Ζητήσαμε λοιπόν από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου- με εντολή της οποίας έχει γίνει η σχετική μελέτη—αλλά και από τον ίδιο τον κ. Δαμιανίδη την παραχώρηση του φακέλου του «Αη Γιάννη», πράγμα που έγινε με μεγάλη προθυμία.

Σαν μέθοδο μελέτης προτάθηκε και έγινε ομόφωνα αποδεκτή η κατασκευή ενός πιστού ομοιώματος του σκαριού, Έτσι οι καραβομαραγκοί της ομάδας έπιασαν αμέσως δουλειά χρησιμοποιώντας σαν «Ταρσανά» το εργαστήριο Τεχνολογίας του Γυμνασίου μας, το οποίο εφοδιάστηκε με τον κατάλληλο για την περίσταση εξοπλισμό. Εδώ σχεδιάστηκαν τα πατρόν, κόπηκαν και συγκολήθηκαν τα μέρη του σκελετού (καρίνα νομείς κλπ), εδώ τοποθετήθηκε το πέτσωμα και ο υπόλοιπος εξοπλισμός. Στόχος μας η πιστή τήρηση των υποδείξεων της μελέτης, ώστε να έχουμε όσο γίνεται πιο ρεαλιστική εικόνα του τελικού αποτελέσματος. Η απασχόληση αυτή, παρά τις διαφωνίες, τις δυσκολίες, και τις αστοχίες, που συνεχώς παρουσιάζονται, μας έχει συνεπάρει. Νιώθουμε σαν εκείνους τους καραβομαραγκούς στον Μαραθόκαμπο, 58 χρόνια πριν, που «έκτιζαν» με μαεστρία το πραγματικό σκαρί. Και αν ισχύει ότι το σύμπαν συνομωτεί για να πραγματοποιήσει αυτό που πραγματικά επιθυμείς, τότε πολύ σύντομα θα είμαστε πάνω στο κατάστρωμα του «Αη Γιάννη» που θα πραγματοποιεί την θριαμβευτική του επιστροφή, στα γνώριμα νερά του Αιγαίου.
Αλλιώς, τι συντροφοναύτες είμαστε ;

Διαγωνισμός κατασκευαστών

Οι ετήσιοι αυτοί αγώνες απευθύνονται σε ομάδες Γυμνασίων με αυτοσχέδιες κατασκευές σκαφών, στα πλαίσια του μαθήματος της Τεχνολογίας.
Οι ομάδες που επιθυμούν να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό μπορούν να επισκέπτονται σε καθορισμένες ημέρες και ώρες την σχολή καραβομαραγκών του κέντρου, και να ενημερώνονται για τα σχέδια και τον τρόπο κατασκευής του τύπου του σκάφους με το οποίο θα πραγματοποιείται κάθε φορά ο διαγωνισμός.

Στις ομάδες θα παρέχεται κάθε δυνατή τεχνική υποστήριξη ώστε να κατασκευάσουν έγκαιρα και με ασφάλεια την πλωτή τους κατασκευή με την οποία συμμετάσχουν στον αγώνα που θα πραγματοποιείται στον κόλπο της Λαγκάδας.
Η κατασκευή αυτή θα ήταν σκόπιμο να αποτελεί μια απλοποιημένη εκδοχή των παραδοσιακών σκαφών με τη χρήση σύγχρονων μέσων και υλικών.

Μπορεί επίσης να προκηρύσσεται διαγωνισμός κατασκευής ομοιώματος παραδοσιακών σκαφών, με παράλληλη παρουσίαση ανέκδοτου πληροφοριακού υλικού σχετικού με την κατασκευή, τα τεχνικά χαρακτηριστικά, τα ταξίδια, τον ιδιοκτήτη, και τα πληρώματα του συγκεκριμένου σκάφους .

Δημιουργία θαλάσσιου πάρκου με παράλληλη δημιουργία καταδυτικού κέντρου

Το νησί της Χίου αποτέλεσε πάντοτε κομβικό σταθμό στην πορεία των θαλάσσιων εμπορικών δρόμων. Ειδικά η περιοχή της Λαγκάδας με το απόλυτα ασφαλές φυσικό λιμάνι του Δελφινιού, θα πρέπει να συγκέντρωνε μεγάλο μέρος αυτής της δραστηριότητας και επομένως η ύπαρξη ναυαγίων είναι κάτι που αναμένεται στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή.
Η υπόθεση αυτή επιβεβαιώνεται και με τα στοιχεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ, σύμφωνα με τα οποία τον Ιούλιο του 2008 ομάδα επιστημόνων της εφορείας σε συνεργασία με το αμερικάνικο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole κατέγραψε ψηφιακά τέσσερα νέα ναυάγια στον Άγιο Στέφανο, στα Πρασονήσια και ανατολικά του ακρωτηρίου Παχύ-Θόλος ενώ διαπίστωσε ότι γνωστό από παλαιότερα έρμα πλοίου στον Άγιο Ισίδωρο συνδέεται με κατεστραμμένο φορτίο αμφορέων.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής (διαμόρφωση ακτογραμμής , βυθός με έντονο υποθαλάσσιο ανάγλυφο και νερά προσιτά στους αυτοδύτες. επιτρέπουν την σκέψη για λειτουργία καταδυτικού κέντρου, σε συνδυασμό με μελλοντική δημιουργία καταδυτικού πάρκου στην ευρύτερη περιοχή.

Αξίζει να τονιστεί ο μεγάλος αριθμός ατόμων που δραστηριοποιούνται στο σπόρ αυτό σε διεθνές επίπεδο .
Υπηρεσίες που θα μπορεί να προσφέρει ένα τέτοιο κέντρο είναι
Εκπαίδευση αυτοδυτών διαφόρων βαθμίδων
Εκδρομές για ελεύθερη κατάδυση και κολυμβητές (Snorkeling)
Καταδύσεις εξειδικευμένης μορφής για πτυχιούχους αυτοδύτες
Ναυαγιοκαταδύσεις
Νυχτερινές καταδύσεις
Εκδρομές / περιηγήσεις με σκάφος

Διεξαγωγή ιστιοπλοϊκών αγώνων παραδοσιακών σκαφών

Στά πλαίσια του εορτασμού της Ναυτικής Εβδομάδας προτείνεται η διοργάνωση Πανελλήνιων αγώνων παραδοσιακών σκαφών στο τρίγωνο Χίος- Λαγκάδα – Αιγνούσα. Η εκκίνηση θα γίνεται από το λιμάνι της Χίου, ώστε να μπορούν να φιλοξενηθούν με άνεση σκάφη και πληρώματα και να παρακολουθήσουν τις εορταστικές εκδηλώσεις.

Εικόνα 20Πρώτος σταθμός του αγώνα ο κόλπος της Λαγκάδας όπου και θα διανυκτερεύσουν. Έτσι θα δοθεί η ευκαιρία στους αγωνιζόμενους να ξεναγηθούν στον οικισμό και να παρακολουθήσουν εκδηλώσεις αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με την τοπική ναυτική παράδοση.
Επόμενος σταθμός η Αιγνούσα. Το ασφαλές λιμάνι, το καταπληκτικό Ναυτικό Μουσείο και ο γραφικός οικισμός πιστεύουμε ότι θα αποζημιώσουν του συμμετέχοντες αγώνας ολοκληρώνεται με την επιστροφή των σκαφών στο λιμάνι της Χίου.
Με τον τρόπο αυτό θα γίνει η προβολή των δραστηριοτήτων του Κέντρου, και θα δοθεί η ευκαιρία στους απόφοιτους της σχολής κυβερνητών να αποκτήσουν εμπειρίες.
Σε επόμενο στάδιο υπάρχει η δυνατότητα ένταξης του αγώνα σε ειδική κατηγορία των Διεθνών αγώνων που πραγματοποιούνται στο Αιγαίο

Λειτουργία σχολής κυβερνητών.

Σκοπός της σχολής είναι μύηση στα μυστικά της ναυτικής τέχνης και της ιστιοπλοΐας και περιλαμβάνει θεωρητική εκπαίδευση στις εγκαταστάσεις του κέντρου, και πρακτική εκπαίδευση στα κατάλληλα εξοπλισμένα παραδοσιακά σκαριά που προαναφέρθηκαν.
Η θαλάσσια περιοχή Χίου –Λαγκάδας – Οινουσσών, αποτελεί ένα ιδανικό υγρό στίβο για την εκμάθηση των τεχνικών της ιστιοπλοΐας γεγονός που πιστεύουμε ότι θα προσελκύσει μεγάλο αριθμό ενδιαφερόμενων υποψήφιων κυβερνητών,

Οι ικανότεροι απόφοιτοι της σχολής μπορούν να στελεχώνοντας τα παραδοσιακά σκάφη του κέντρου να συμμετάσχουν με αξιώσεις σε ιστιοπλοϊκούς αγώνες αυτής της κατηγορίας που διεξάγονται σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως το Ράλι Αιγαίου και η Αegean Regatta.
Η συνεργασία της σχολής με φορείς αντίστοιχων δραστηριοτήτων . όπως η Γενική Γραμματεία Νέα Γενιά, το Υπουργείο Ναυτιλίας, ο Πανελλήνιος Όμιλος Ιστιοπλοΐας Ανοικτής Θαλάσσης, το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, ο Ομιλος Φίλων παραδοσιακών σκαφών και οι τοπικοί ναυταθλητικοί όμιλοι, κρίνεται επιβεβλημένη.

Λειτουργία σχολής καραβομαραγκών

Η λειτουργία της σχολής καραβομαραγκών αποσκοπεί αφενός στην προσφορά μερικής επαγγελματικής απασχόλησης στους ελάχιστους πια καραβομαραγκούς του τόπου, και αφετέρου την διάσωση της πανάρχαιας αυτής τέχνης .
Απευθύνεται σε ομάδες εθελοντών που επιθυμούν να παρακολουθήσουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης με θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα στον ταρσανά του κέντρου. Η άτυπη αυτή εκπαίδευση θα ολοκληρώνεται με την ομαδική κατασκευή ενός παραδοσιακού σκάφους το οποίο στη συνέχεια μπορεί να διατεθεί προς πώληση από τον κέντρο.

Η παραπάνω δραστηριότητα μπορεί να απευθύνεται και σε ομάδες νέων από την Ελλάδα και το εξωτερικό στα πλαίσια προγράμματος κατά την θερινή περίοδο. Εάν εκδηλωθεί ενδιαφέρον από ικανό αριθμό ατόμων, υπάρχει δυνατότητα σε συνεργασία με το παράρτημα του Δημόσιου ΙΕΚ Χίου, να λειτουργήσει και επίσημα σχολή καραβομαραγκών, παρέχοντας τα προβλεπόμενα επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους της, και διασώζοντας την πανάρχαια αυτή τέχνη.
Άλλη σχετική δραστηριότητα μπορεί να είναι η ενοικίαση των εγκαταστάσεων του ταρσανά από ιδιώτες που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν εργασίες επισκευής και συντήρησης μικρής κλίμακας στα ιδιωτικά τους σκάφη.

Δραστηριότητες του Κέντρου Ναυτικής Παράδοσης

· Περίπατος και ξενάγηση στο υπαίθριο και στεγασμένο ναυτικό μουσείο, καθώς και στα σκάφη«Άγιος Γιάννης», & «Άγιος Δημήτριος».

Όπως προαναφέρθηκε, ο επισκέπτης θα έχει την δυνατότητα να κινηθεί τόσο στους χώρους του υπαίθριου μουσείου όσο και στους στεγασμένους, όπου θα μπορεί απολαμβάνοντας το πανέμορφο τοπίο της περιοχής, να ενημερωθεί για διάφο
ρα θέματα που σχετίζονται με την ναυτική μας παράδοση. Ο περίπατος θα ολοκληρώνεται με επίσκεψη στα παραδοσιακά σκαριά του «στόλου» που θα βρίσκονται πρυμνοδετημένα στην παραλία της Λαγκάδας.
Να σημειώσουμε εδώ ότι ειδικά για το σκάφος «Άγιος Ιωάννης», η μελέτη αξιοποίησης του προβλέπει την λειτουργία μικρού εκθεσιακού χώρου στοεσωτερικό του.

Μια πιο σύνθετη δραστηριότητα θα αποτελεί η εκπόνηση διήμερων ή τριήμερων προγραμμάτων οικοτουρισμού, που θα περιλαμβάνουν αναλυτική ξενάγηση, βασική εκπαίδευση στην παραδοσιακή ναυπηγική και ναυτική τέχνη, σε συνδυασμό με εκπαιδευτικό ταξίδι με στην Αιγνούσσα.
Τα προγράμματα αυτά κατάλληλα προσαρμοσμένα θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες, των Προγραμμάτων της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, του Κέντρου Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Δήμου Ομηρούπολης. είτε ανεξάρτητων ομάδων

Η πρότασή μας. Δημιουργία Κέντρου Ναυτικής Παράδοσης

Η περιβαλλοντική ομάδα του Γυμνασίου Βροντάδου, ολοκληρώνοντας φέτος το πρόγραμμα «ΤΑ ΞΥΛΙΝΑ ΤΕΙΧΗ», ενταγμένο στο Πανελλήνιο Δίκτυο «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ. Αξίες από το παρελθόν, παρακαταθήκη για το μέλλον» του Κ.Π.Ε Νάουσας, καταθέτει την συγκεκριμένη πρόταση σαν ελάχιστη συνεισφορά στην ιστορία αλλά και στην προοπτική του τόπου μας. Αποτελεί μια προσπάθεια σύνθεσης ιδεών και πρακτικών που εφαρμόζονται σε άλλες ναυτικές κοινωνίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Προτείνουμε ,λοιπόν, την δημιουργία ενός Κέντρου Ναυτικής Παράδοσης του οποίου η αποστολή θα είναι η διάσωση, η προβολή και η «εκμετάλλευση» της πλούσιας ναυτικής μας κληρονομιάς, προσφέροντας συγχρόνως τη δυνατότητα διάσωσης μιας σειράς παραδοσιακών επαγγελμάτων τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση όπως αυτό των καραβομαραγκών.
Σαν χώρο εφαρμογής της πρότασής μας, επιλέξαμε τον πανέμορφο οικισμό της Λαγκάδας, του οποίου τόσο η ιστορία όσο και η μορφολογία, τον καθιστούν κατά την γνώμη μας ιδανικό. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στο Γλυφό, την περιοχή που εκτείνεται νότια από το κανάλι της Λαγκάδας.

Για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του Κέντρου, απαιτείται η:

· Δημιουργία «στόλου» παραδοσιακών σκαφών
Όπως είναι γνωστό, με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Χίου έχουν εξαιρεθεί λόγω της μουσειακής τους αξίας από την καταστροφή μετά την απόσυρσή τους από την αλιευτική δραστηριότητα, τα παρακάτω σκάφη:

· Η κωπήλατη τράτα ή πεζότρατα «Ευτυχία», ένα παραδοσιακό Αιγαιοπελαγίτικο σκάφος παράκτιας αλιείας, πρώην ιδιοκτησίας Π. Μακρή. Παλαιότερα τα σκάφη αυτού του είδους ψάρευαν πάντα κοντά στην ακτή, σε ομαλές παραλίες με βότσαλα ή αμμουδιά για να μπορεί το πλήρωμα που αποτελούνταν συνήθως από 8 άνδρες, να «τραβήξουν» τα σχοινιά της τράτας.
Αργότερα στα σκάφη αυτά τοποθετήθηκε βίντσι, που έδινε την δυνατότητα να τραβηχτεί το δίχτυ σε οποιαδήποτε ακτή.
Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε το 1956 στην Σάμο με τοπικό πεύκο, έχει μήκος 8 μέτρα, πλάτος 3,30 μέτρα, και διαθέτει μια μηχανή Lister 32 HP.

• Ο Βαρκαλάς «Αγιος Δημήτριος»

πρώην ιδιοκτησίας Κ. Πλατίγκου.Ο βαρκαλάς, μαζί με το καραβόσκαρο, αποτελούν τα δύο μεγαλύτερα σκαριά που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τον 19ο αι. ενώ περιστασιακά έπλεαν στο Β. Αιγαίο από το 1915.
Η ονομασία τους θα πρέπει να συνδέεται με την λέξη «Barque”(Βάρκα) που συναντάται στην ναυτική παράδοση και άλλων χωρών. Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε το 1927 στην Σκιάθο από Κυπαρίσσι και Πεύκο, και χρησιμοποιήθηκε σαν εμπορικό και αλιευτικό. Έχει μήκος 14.73 μέτρα πλάτος 5,18 μέτρα, και διαθέτει μηχανή Mercedes 180 HP.

.To Καραβόσκαρο «Άγιος Ιωάννης», πρώην ιδιοκτησίας Σταύρου και Γεωργίου Χούλη. Ο τύπος αυτός επιλεγόταν για μεγάλα σκάφη, που παλαιότερα είχαν συνήθως εμπορική χρήση, ενώ από τις αρχές του 20ου αι. κατασκευάζονταν και ως αλιευτικά για ψάρεμα μακριά από τις ακτές. Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε το 1950 από τον καραβομαραγκό Ωρολογά στον Μαραθόκαμπο της Σάμου, από τοπική ξυλεία. Έχει μήκος 20,98 μέτρα, πλάτος 5,6 μέτρα και διαθέτει μια μηχανή Burmeister 310 HP. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάφος αυτού του τύπου που έχει διασωθεί ως μνημείο του λαϊκού μας πολιτισμού. Με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκηση Χίου έχει εκπονηθεί από το 1998 μελέτη συνολικής αποκατάστασης από τους μελετητές Κώστα Δαμιανίδη Αρχιτέκτονα μηχανικό και Αριστομένη Δημάκη Ναυπηγό, η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε ποτέ με αποτέλεσμα το σκάφος να έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί στο καρνάγιο του Θόλους.
Και τα τρία αυτά σκάφη, κατάλληλα διαμορφωμένα, μπορούν να αποτελέσουν τη «μαγιά» ενός στόλου παραδοσιακών σκαφών με τα οποία θα πραγματοποιείται μια σειρά δραστηριοτήτων του κέντρου.

Δημιουργία υπαίθριου ναυτικού Μουσείου.

Στο χερσαίο χώρο που προαναφέρθηκε , προτείνεται να δημιουργηθεί το υπαίθριο ναυτικό μουσείο με σκοπό να προβληθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο πρόσωπα, γεγονότα και αντικείμενα που σχετίζονται με την ναυτική μας παράδοση.

Παλιές άγκυρες και εξαρτισμοί ιστιοφόρων, εργαλεία και μηχανισμοί από παλιούς ταρσανάδες, αλλά και παλιά σκαριά που τώρα βρίσκονται παραπεταμένα σε διάφορα σημεία του νησιού, μπορούν να αποτελέσουν το εκθεσιακό υλικό του υπαίθριου μουσείου.
Αλλά και το ίδιο το κανάλι μπορεί να αξιοποιηθεί σαν τμήμα αυτής της διαδρομής με προκαθορισμένες θέσεις για τα ξύλινα παραδοσιακά σκαριά της περιοχής, και με κατάλληλα διαμορφωμένα stand να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τον τύπο, την χρήση, τον ιδιοκτήτη, και τον κατασκευαστή τους.
Στον χώρο θα πρέπει να προβλεφθούν διαμορφώσεις και κατασκευές που θα προστατεύουν και θα προβάλουν τα εκθέματα αλλά και θα δημιουργούν ευχάριστες συνθήκες αναψυχής στον επισκέπτη.

· Δημιουργία Μουσείου, αίθουσας πολλαπλών χρήσεων και ταρσανά

Το τέλος της περιπατητικής διαδρομής οριοθετείται με κατασκευές, οι οποίες ενταγμένες στο περιβάλλον της περιοχής, θα αξιοποιηθούν στις διάφορες δραστηριότητες του προγράμματος. Συγκεκριμένα, στο χώρο του Ναυτικού Μουσείου μπορούν να φιλοξενηθούν και να προβληθούν τεκμήρια της ναυτικής μας παράδοσης όπως ναυτιλιακά έγγραφα, αντικείμενα, εργαλεία, φωτογραφίες, ζωγραφικοί πίνακες αλλά και μαρτυρίες προσώπων. Προτείνεται η προβολή θεμάτων που σχετίζονται περισσότερο με «τεχνικά» θέματα κάτι που συνδυάζεται με το γενικότερο πνεύμα της πρότασης μας.

Στους στεγασμένους χώρους του ταρσανά και της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων θα πραγματοποιούνται όλες οι ενημερωτικές, ψυχαγωγικές και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες του κέντρου (προβολή ντοκυμαντέρ, πωλητήριο, αναψυκτήριο, σχολή καραβομαραγκών, κυβερνητών παραδοσιακών σκαφών, και δυτών).

Σκέψεις και προβληματισμοί, για μια βιώσιμη ανάπτυξη στα νησιά του Αρχιπελάγους.

Τα νησιά μας, είναι αναμφίβολα ένας κόσμος μοναδικής ομορφιάς. Α υτός όμως ο κόσμος «ο μικρός ο μέγας» με τους περιορισμένους φυσικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς πόρους, έχει υιοθετήσει στις μέρες μας ένα αναπτυξιακό μοντέλο που στηρίζεται κυρίως στη «μονοκαλλιέργεια» της παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας και διασκέδασης, γεγονός που οδηγεί μοιραία σε σύγκρουση των χρήσεων γεωργίας – τουρισμού –οικιστικής ανάπτυξης.

Η υπερσυγκέντρωση τουριστών στους ορεινούς ή ημιορεινούς αυτούς τόπους, τους ολιγοπληθείς και συχνά άνυδρους, συνοδεύτηκε αναγκαστικά με αύξηση των αρνητικών επεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον, και την εμφάνιση σοβαρών περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων και απωλειών.
Η ταύτιση όμως της ανάπτυξης μόνο με την οικονομική μεγέθυνση δεν μπορεί πλέον να προσφέρει λύσεις. Είναι απαραίτητος, ο άμεσος αναπροσανατολισμός της, μέσα από μονοπάτια φιλικά προς το περιβάλλον και με ταυτόχρονη ανάπτυξη της κοινωνικής της διάστασης, έτσι ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο οι μελλοντικές δυνατότητες της.
Η βιώσιμη αυτή ανάπτυξη μοιάζει σήμερα μονόδρομος περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

Η εναλλακτική πρόταση: Οικοτουρισμός.
Ο Οικοτουρισμός αποτελεί μια ειδική κατηγορία εναλλακτικού τουρισμού, που αναπτύχθηκε στις αρχές τις 10ετίας του ‘90, και για τον οποίο λόγω του «νεαρού» της ηλικίας αλλά και της φύσης του δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί ένας κοινά αποδεκτός ορισμός.
Συναντάται με διάφορες μορφές όπως:

Τουρισμό προστατευόμενων περιοχών & υγροβιότοπων.
Προσφορά διαφοροποιημένων βιολογικών προϊόντων
Αγροτουρισμό.
Θρησκευτικό τουρισμό.
Γεωτουρισμό
Θαλάσσιο τουρισμό αναψυχής και περιπέτειας, όρος που ταυτίζεται συνήθως με τα σκάφη αναψυχής. Το γεγονός είναι βέβαια δικαιολογημένο αφού διαθέτουμε έναν από τους μεγαλύτερους στόλους παγκοσμίως, όμως σε ότι αφορά τον τόπο μας, εκτός ότι ακόμα και σε αυτόν τον τομέα υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης (Λιμενικές υποδομές– μαρίνες κλπ) υπάρχουν και συμπληρωματικές δραστηριότητες εναλλακτικού θαλάσσιου τουρισμού που δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς, και τις οποίες φιλοδοξούμε να αναδείξουμε.