Η πρότασή μας. Δημιουργία Κέντρου Ναυτικής Παράδοσης

Η περιβαλλοντική ομάδα του Γυμνασίου Βροντάδου, ολοκληρώνοντας φέτος το πρόγραμμα «ΤΑ ΞΥΛΙΝΑ ΤΕΙΧΗ», ενταγμένο στο Πανελλήνιο Δίκτυο «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ. Αξίες από το παρελθόν, παρακαταθήκη για το μέλλον» του Κ.Π.Ε Νάουσας, καταθέτει την συγκεκριμένη πρόταση σαν ελάχιστη συνεισφορά στην ιστορία αλλά και στην προοπτική του τόπου μας. Αποτελεί μια προσπάθεια σύνθεσης ιδεών και πρακτικών που εφαρμόζονται σε άλλες ναυτικές κοινωνίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Προτείνουμε ,λοιπόν, την δημιουργία ενός Κέντρου Ναυτικής Παράδοσης του οποίου η αποστολή θα είναι η διάσωση, η προβολή και η «εκμετάλλευση» της πλούσιας ναυτικής μας κληρονομιάς, προσφέροντας συγχρόνως τη δυνατότητα διάσωσης μιας σειράς παραδοσιακών επαγγελμάτων τα οποία απειλούνται με εξαφάνιση όπως αυτό των καραβομαραγκών.
Σαν χώρο εφαρμογής της πρότασής μας, επιλέξαμε τον πανέμορφο οικισμό της Λαγκάδας, του οποίου τόσο η ιστορία όσο και η μορφολογία, τον καθιστούν κατά την γνώμη μας ιδανικό. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στο Γλυφό, την περιοχή που εκτείνεται νότια από το κανάλι της Λαγκάδας.

Για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του Κέντρου, απαιτείται η:

· Δημιουργία «στόλου» παραδοσιακών σκαφών
Όπως είναι γνωστό, με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Χίου έχουν εξαιρεθεί λόγω της μουσειακής τους αξίας από την καταστροφή μετά την απόσυρσή τους από την αλιευτική δραστηριότητα, τα παρακάτω σκάφη:

· Η κωπήλατη τράτα ή πεζότρατα «Ευτυχία», ένα παραδοσιακό Αιγαιοπελαγίτικο σκάφος παράκτιας αλιείας, πρώην ιδιοκτησίας Π. Μακρή. Παλαιότερα τα σκάφη αυτού του είδους ψάρευαν πάντα κοντά στην ακτή, σε ομαλές παραλίες με βότσαλα ή αμμουδιά για να μπορεί το πλήρωμα που αποτελούνταν συνήθως από 8 άνδρες, να «τραβήξουν» τα σχοινιά της τράτας.
Αργότερα στα σκάφη αυτά τοποθετήθηκε βίντσι, που έδινε την δυνατότητα να τραβηχτεί το δίχτυ σε οποιαδήποτε ακτή.
Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε το 1956 στην Σάμο με τοπικό πεύκο, έχει μήκος 8 μέτρα, πλάτος 3,30 μέτρα, και διαθέτει μια μηχανή Lister 32 HP.

• Ο Βαρκαλάς «Αγιος Δημήτριος»

πρώην ιδιοκτησίας Κ. Πλατίγκου.Ο βαρκαλάς, μαζί με το καραβόσκαρο, αποτελούν τα δύο μεγαλύτερα σκαριά που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τον 19ο αι. ενώ περιστασιακά έπλεαν στο Β. Αιγαίο από το 1915.
Η ονομασία τους θα πρέπει να συνδέεται με την λέξη «Barque”(Βάρκα) που συναντάται στην ναυτική παράδοση και άλλων χωρών. Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε το 1927 στην Σκιάθο από Κυπαρίσσι και Πεύκο, και χρησιμοποιήθηκε σαν εμπορικό και αλιευτικό. Έχει μήκος 14.73 μέτρα πλάτος 5,18 μέτρα, και διαθέτει μηχανή Mercedes 180 HP.

.To Καραβόσκαρο «Άγιος Ιωάννης», πρώην ιδιοκτησίας Σταύρου και Γεωργίου Χούλη. Ο τύπος αυτός επιλεγόταν για μεγάλα σκάφη, που παλαιότερα είχαν συνήθως εμπορική χρήση, ενώ από τις αρχές του 20ου αι. κατασκευάζονταν και ως αλιευτικά για ψάρεμα μακριά από τις ακτές. Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε το 1950 από τον καραβομαραγκό Ωρολογά στον Μαραθόκαμπο της Σάμου, από τοπική ξυλεία. Έχει μήκος 20,98 μέτρα, πλάτος 5,6 μέτρα και διαθέτει μια μηχανή Burmeister 310 HP. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάφος αυτού του τύπου που έχει διασωθεί ως μνημείο του λαϊκού μας πολιτισμού. Με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκηση Χίου έχει εκπονηθεί από το 1998 μελέτη συνολικής αποκατάστασης από τους μελετητές Κώστα Δαμιανίδη Αρχιτέκτονα μηχανικό και Αριστομένη Δημάκη Ναυπηγό, η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε ποτέ με αποτέλεσμα το σκάφος να έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί στο καρνάγιο του Θόλους.
Και τα τρία αυτά σκάφη, κατάλληλα διαμορφωμένα, μπορούν να αποτελέσουν τη «μαγιά» ενός στόλου παραδοσιακών σκαφών με τα οποία θα πραγματοποιείται μια σειρά δραστηριοτήτων του κέντρου.

Δημιουργία υπαίθριου ναυτικού Μουσείου.

Στο χερσαίο χώρο που προαναφέρθηκε , προτείνεται να δημιουργηθεί το υπαίθριο ναυτικό μουσείο με σκοπό να προβληθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο πρόσωπα, γεγονότα και αντικείμενα που σχετίζονται με την ναυτική μας παράδοση.

Παλιές άγκυρες και εξαρτισμοί ιστιοφόρων, εργαλεία και μηχανισμοί από παλιούς ταρσανάδες, αλλά και παλιά σκαριά που τώρα βρίσκονται παραπεταμένα σε διάφορα σημεία του νησιού, μπορούν να αποτελέσουν το εκθεσιακό υλικό του υπαίθριου μουσείου.
Αλλά και το ίδιο το κανάλι μπορεί να αξιοποιηθεί σαν τμήμα αυτής της διαδρομής με προκαθορισμένες θέσεις για τα ξύλινα παραδοσιακά σκαριά της περιοχής, και με κατάλληλα διαμορφωμένα stand να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τον τύπο, την χρήση, τον ιδιοκτήτη, και τον κατασκευαστή τους.
Στον χώρο θα πρέπει να προβλεφθούν διαμορφώσεις και κατασκευές που θα προστατεύουν και θα προβάλουν τα εκθέματα αλλά και θα δημιουργούν ευχάριστες συνθήκες αναψυχής στον επισκέπτη.

· Δημιουργία Μουσείου, αίθουσας πολλαπλών χρήσεων και ταρσανά

Το τέλος της περιπατητικής διαδρομής οριοθετείται με κατασκευές, οι οποίες ενταγμένες στο περιβάλλον της περιοχής, θα αξιοποιηθούν στις διάφορες δραστηριότητες του προγράμματος. Συγκεκριμένα, στο χώρο του Ναυτικού Μουσείου μπορούν να φιλοξενηθούν και να προβληθούν τεκμήρια της ναυτικής μας παράδοσης όπως ναυτιλιακά έγγραφα, αντικείμενα, εργαλεία, φωτογραφίες, ζωγραφικοί πίνακες αλλά και μαρτυρίες προσώπων. Προτείνεται η προβολή θεμάτων που σχετίζονται περισσότερο με «τεχνικά» θέματα κάτι που συνδυάζεται με το γενικότερο πνεύμα της πρότασης μας.

Στους στεγασμένους χώρους του ταρσανά και της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων θα πραγματοποιούνται όλες οι ενημερωτικές, ψυχαγωγικές και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες του κέντρου (προβολή ντοκυμαντέρ, πωλητήριο, αναψυκτήριο, σχολή καραβομαραγκών, κυβερνητών παραδοσιακών σκαφών, και δυτών).